Sa Thạch
19-06-11, 04:52 PM
V́ sao người ta dễ bệnh tâm thần?
Sài G̣n Tiếp ThịSGTT – Thứ bảy, ngày 18 tháng sáu năm 2011
Mỗi ngày, khoa khám của bệnh viện Tâm thần TP.HCM tiếp nhận từ 500 đến 600 bệnh nhân. Nếu như trước kia bệnh nhân mắc chứng tâm thần phân liệt là chủ yếu th́ hiện căn bệnh này chiếm chưa đến 50%. Trên 50% bệnh nhân c̣n lại đều do các chứng trầm cảm, rối loạn lo âu, mất ngủ liên quan đến các nguyên nhân tâm lư.
Theo bảng phân loại quốc tế về các rối loạn tâm, bệnh tâm thần hiện chia thành gần ba trăm loại. Ví như tâm thần phân liệt; các rối loạn lo âu; rối loạn thích ứng; rối loạn hành vi; rối loạn giấc ngủ; rối loạn t́nh dục; rối loạn lưỡng cực; trầm cảm...
Đổ vỡ t́nh cảm, thất bại kinh doanh...
Với chứng tâm thần phân liệt, rối loạn lưỡng cực, đến nay y học vẫn chưa t́m thấy nguyên nhân. Hiện đây là những bệnh được cho là có nhiều yếu tố gây nên, trong đó có yếu tố di truyền từ thế hệ này sang thế hệ kia. Các nghiên cứu đă t́m thấy ở những cặp sinh đôi cùng trứng có dấu hiệu tâm thần phân liệt hay trong các trường hợp bố mẹ bị bệnh, con cái cũng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn quần thể chung. Bên cạnh đó, yếu tố sinh học cũng ảnh hưởng đến các bệnh tâm thần. Các dẫn chất thần kinh như dopamin, serotonine, norepinephrine… trong năo bộ tăng lên hay giảm xuống được nhận thấy trong môt số bệnh.
Ngoài những yếu tố trên, môi trường sống cũng là yếu tố tác động rất nhiều đến tinh thần, ví như đổ vỡ t́nh cảm hay thất bại trong kinh doanh, nghề nghiệp, t́nh trạng stress kéo dài. Một yếu tố không kém phần quan trọng nữa là bản lĩnh của mỗi người, người mạnh mẽ th́ dễ vượt qua các khó khăn trong cuộc sống, người yếu đuối, phụ thuộc, th́ ngược lại và họ dễ mắc các rối loạn tâm thần hơn.
Áp lực công việc, học đường, thất thường sinh hoạt...
Nhịp sống hiện đại luôn đ̣i hỏi con người phải có sự phấn đấu hết mức có thể. Ngoài công việc, họ cần liên tục trau dồi ngoại ngữ, công nghệ thông tin để nhanh chóng cập nhật những tri thức, kỹ năng mới. Giờ làm việc không c̣n dừng lại ở tám tiếng, không phải làm đến hết giờ mà đến khi nào hết việc mới ngưng. Sự thất thường trong chế độ sinh hoạt, cộng với những áp lực lo toan sẽ bị sa thải, bị phá sản là con đường rất ngắn dẫn đến stress, tâm thần.
Những áp lực từ học đường cũng có thể khiến trẻ nhanh chóng rơi vào các rối loạn như lo âu, trầm cảm, rối loạn hành vi. Thời khoá biểu học dày đặc từ sáng đến tối. Thời gian nghỉ ngơi bị thu hẹp. Không được chơi, ít được t́m ṭi, khám phá thế giới xung quanh, cuộc sống của trẻ bó hẹp, không c̣n thời gian tiếp xúc với thiên nhiên, giao tiếp với bên ngoài xă hội. Sự học từ lúc nào trở thành nỗi ám ảnh trong đầu trẻ. Chúng sợ đến trường và dễ xuất hiện các rối loạn như nôn ói, khó thở, đau bụng mỗi khi cha mẹ kêu đi học.
Cấu trúc gia đ́nh bị phá vỡ
Có thể nói cấu trúc gia đ́nh thời hiện đại đă ít nhiều bị phá vỡ. Con cái trưởng thành không nhất thiết phải chung sống với bố mẹ. Có nhiều gia đ́nh chỉ có hai ông bà già sống với nhau. Và chuyện sống chung hai, ba thế hệ dưới một mái nhà cũng tiềm ẩn nhiều khác biệt về cách nghĩ, cách sống. Người già thích nghe cải lương, ăn đồ nấu tại nhà, mặc quần áo kín đáo. Họ hay có thói quen áp đặt cách nghĩ, cái nh́n của ḿnh lên con trẻ. Trong khi đó, giới trẻ lại thích hip hop, ăn fastfood, xài đồ thời trang... Một khi không cân bằng được cách sống giữa các thế hệ, mâu thuẫn sẽ diễn ra, nếu không được giải quyết, sự giằng xé giữa quá khứ và thực tại có thể dẫn đến t́nh trạng stress kéo dài, lúc đó trầm cảm có thể xuất hiện.
Tỷ lệ trầm cảm ở phụ nữ hiện đă tăng gấp đôi so với nam giới. Người ta cho rằng, có một số giai đoạn đặc biệt như thai nghén, sinh nở, nuôi con, trách nhiệm với gia đ́nh, giai đoạn tiền măn kinh… có thể giải thích cho hiện tượng này. Ngoài thiên chức làm mẹ, làm vợ, người phụ nữ hiện cũng phải gánh vác công việc xă hội như nam giới. Điều này chắc chắn làm tăng nguy cơ mắc bệnh trầm cảm cho họ.
BS Trịnh Tất Thắng - Giám đốc bệnh viện Tâm thần TP.HCM
Sài G̣n Tiếp ThịSGTT – Thứ bảy, ngày 18 tháng sáu năm 2011
Mỗi ngày, khoa khám của bệnh viện Tâm thần TP.HCM tiếp nhận từ 500 đến 600 bệnh nhân. Nếu như trước kia bệnh nhân mắc chứng tâm thần phân liệt là chủ yếu th́ hiện căn bệnh này chiếm chưa đến 50%. Trên 50% bệnh nhân c̣n lại đều do các chứng trầm cảm, rối loạn lo âu, mất ngủ liên quan đến các nguyên nhân tâm lư.
Theo bảng phân loại quốc tế về các rối loạn tâm, bệnh tâm thần hiện chia thành gần ba trăm loại. Ví như tâm thần phân liệt; các rối loạn lo âu; rối loạn thích ứng; rối loạn hành vi; rối loạn giấc ngủ; rối loạn t́nh dục; rối loạn lưỡng cực; trầm cảm...
Đổ vỡ t́nh cảm, thất bại kinh doanh...
Với chứng tâm thần phân liệt, rối loạn lưỡng cực, đến nay y học vẫn chưa t́m thấy nguyên nhân. Hiện đây là những bệnh được cho là có nhiều yếu tố gây nên, trong đó có yếu tố di truyền từ thế hệ này sang thế hệ kia. Các nghiên cứu đă t́m thấy ở những cặp sinh đôi cùng trứng có dấu hiệu tâm thần phân liệt hay trong các trường hợp bố mẹ bị bệnh, con cái cũng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn quần thể chung. Bên cạnh đó, yếu tố sinh học cũng ảnh hưởng đến các bệnh tâm thần. Các dẫn chất thần kinh như dopamin, serotonine, norepinephrine… trong năo bộ tăng lên hay giảm xuống được nhận thấy trong môt số bệnh.
Ngoài những yếu tố trên, môi trường sống cũng là yếu tố tác động rất nhiều đến tinh thần, ví như đổ vỡ t́nh cảm hay thất bại trong kinh doanh, nghề nghiệp, t́nh trạng stress kéo dài. Một yếu tố không kém phần quan trọng nữa là bản lĩnh của mỗi người, người mạnh mẽ th́ dễ vượt qua các khó khăn trong cuộc sống, người yếu đuối, phụ thuộc, th́ ngược lại và họ dễ mắc các rối loạn tâm thần hơn.
Áp lực công việc, học đường, thất thường sinh hoạt...
Nhịp sống hiện đại luôn đ̣i hỏi con người phải có sự phấn đấu hết mức có thể. Ngoài công việc, họ cần liên tục trau dồi ngoại ngữ, công nghệ thông tin để nhanh chóng cập nhật những tri thức, kỹ năng mới. Giờ làm việc không c̣n dừng lại ở tám tiếng, không phải làm đến hết giờ mà đến khi nào hết việc mới ngưng. Sự thất thường trong chế độ sinh hoạt, cộng với những áp lực lo toan sẽ bị sa thải, bị phá sản là con đường rất ngắn dẫn đến stress, tâm thần.
Những áp lực từ học đường cũng có thể khiến trẻ nhanh chóng rơi vào các rối loạn như lo âu, trầm cảm, rối loạn hành vi. Thời khoá biểu học dày đặc từ sáng đến tối. Thời gian nghỉ ngơi bị thu hẹp. Không được chơi, ít được t́m ṭi, khám phá thế giới xung quanh, cuộc sống của trẻ bó hẹp, không c̣n thời gian tiếp xúc với thiên nhiên, giao tiếp với bên ngoài xă hội. Sự học từ lúc nào trở thành nỗi ám ảnh trong đầu trẻ. Chúng sợ đến trường và dễ xuất hiện các rối loạn như nôn ói, khó thở, đau bụng mỗi khi cha mẹ kêu đi học.
Cấu trúc gia đ́nh bị phá vỡ
Có thể nói cấu trúc gia đ́nh thời hiện đại đă ít nhiều bị phá vỡ. Con cái trưởng thành không nhất thiết phải chung sống với bố mẹ. Có nhiều gia đ́nh chỉ có hai ông bà già sống với nhau. Và chuyện sống chung hai, ba thế hệ dưới một mái nhà cũng tiềm ẩn nhiều khác biệt về cách nghĩ, cách sống. Người già thích nghe cải lương, ăn đồ nấu tại nhà, mặc quần áo kín đáo. Họ hay có thói quen áp đặt cách nghĩ, cái nh́n của ḿnh lên con trẻ. Trong khi đó, giới trẻ lại thích hip hop, ăn fastfood, xài đồ thời trang... Một khi không cân bằng được cách sống giữa các thế hệ, mâu thuẫn sẽ diễn ra, nếu không được giải quyết, sự giằng xé giữa quá khứ và thực tại có thể dẫn đến t́nh trạng stress kéo dài, lúc đó trầm cảm có thể xuất hiện.
Tỷ lệ trầm cảm ở phụ nữ hiện đă tăng gấp đôi so với nam giới. Người ta cho rằng, có một số giai đoạn đặc biệt như thai nghén, sinh nở, nuôi con, trách nhiệm với gia đ́nh, giai đoạn tiền măn kinh… có thể giải thích cho hiện tượng này. Ngoài thiên chức làm mẹ, làm vợ, người phụ nữ hiện cũng phải gánh vác công việc xă hội như nam giới. Điều này chắc chắn làm tăng nguy cơ mắc bệnh trầm cảm cho họ.
BS Trịnh Tất Thắng - Giám đốc bệnh viện Tâm thần TP.HCM