phale
17-05-13, 09:34 AM
Bánh ḿ kẹp thịt và tính ́ "thiếu"
Ở Nhật Bản, người ta có đặt câu hỏi sau với 200 sinh viên đại học:
Trong tiết mục dạy nấu ăn hôm nay, xin giới thiệu cách làm bánh ḿ sandwich jambon. Dùng 10 miếng bánh ḿ để kẹp các miếng jambon. Nếu giữa hai miếng bánh ḿ chỉ được kẹp một miếng jambon th́ có thể kẹp được nhiều nhất bao nhiêu miếng jambon?
Điều bất ngờ nhất là hầu hết sinh viên trả lời rằng kẹp được nhiều nhất chín miếng jambon (câu trả lời đơn giản như vậy chỉ dành cho các em học sinh tiểu học). Chỉ 12% số sinh viên trả lời đúng câu hỏi trên. câu trả lời đúng là 10 miếng jambon.
Nếu nh́n từ góc độ sáng tạo, "thủ phạm" của vấn đề trên chính là tính ́ tâm lí. Tính ́ (hay quán tính) là khuynh hướng của hệ thống nhằm duy tŕ trạng thái hiện tại và chống lại sự chuyển sang trạng thái mới. Tính ́ là thuộc tính cố hữu của bất ḱ hệ thống nào (ví dụ như mắt có thời gian lưu ảnh, xe đang chạy muốn dừng lại phải có vết hăm...). Tính ́ đôi khi có lợi và đôi khi có hại.
Bộ năo và tâm lí con người cũng là một hệ thống nên tồn tại tính ́ tâm lí. Tính ́ tâm lí rất đa dạng. Thường gặp là tính ́ "thiếu" và tính ́ "thừa".
Tính ́ "thiếu" - con người thường xuyên tiếp nhận thông tin và suy nghĩ theo những hướng nhất định sẽ tạo ra các lối ṃn tư duy trong năo. Đến khi gặp các vấn đề cần giải quyết, người ta có khuynh hướng suy nghĩ theo những lối ṃn sẵn có mà quên đi những góc độ khác, những khía cạnh khác của vấn đề. Tính ́ thiếu sẽ dẫn đến t́nh phiến diện, bảo thủ, thành kiến...
Tính ́ "thừa" - trong cuộc sống, bất ḱ một quy luật, định lí, phát biểu nào đều có phạm vi ứng dụng nhất định. Sự ngoại suy liên tưởng trong quá tŕnh tư duy của con người đôi khi dẫn đến sự vượt quá phạm vi ứng dụng, gây nên tính ́ "thừa".
Trở lại câu hỏi ở trên, do các sinh viên Nhật Bản (và cả chúng ta) thường xuyên nh́n thấy những miếng bánh ḿ sandwich thông thường, trong đó các miếng bánh ḿ xếp chồng lên nhau và cứ hai miếng bánh ḿ th́ kẹp được một miếng jambon, ba miếng kẹp hai... nên nhanh chóng đi đến câu trả lời là 10 miếng bánh ḿ kẹp được 9 miếng jambon. Tính ́ "thiếu" đă phát huy tác dụng trong trường hợp trên.
MINH TRIẾT
Tuổi Trẻ Chủ Nhật, số 19-99, ngày 16/05/1999, trang 17.
Ở Nhật Bản, người ta có đặt câu hỏi sau với 200 sinh viên đại học:
Trong tiết mục dạy nấu ăn hôm nay, xin giới thiệu cách làm bánh ḿ sandwich jambon. Dùng 10 miếng bánh ḿ để kẹp các miếng jambon. Nếu giữa hai miếng bánh ḿ chỉ được kẹp một miếng jambon th́ có thể kẹp được nhiều nhất bao nhiêu miếng jambon?
Điều bất ngờ nhất là hầu hết sinh viên trả lời rằng kẹp được nhiều nhất chín miếng jambon (câu trả lời đơn giản như vậy chỉ dành cho các em học sinh tiểu học). Chỉ 12% số sinh viên trả lời đúng câu hỏi trên. câu trả lời đúng là 10 miếng jambon.
Nếu nh́n từ góc độ sáng tạo, "thủ phạm" của vấn đề trên chính là tính ́ tâm lí. Tính ́ (hay quán tính) là khuynh hướng của hệ thống nhằm duy tŕ trạng thái hiện tại và chống lại sự chuyển sang trạng thái mới. Tính ́ là thuộc tính cố hữu của bất ḱ hệ thống nào (ví dụ như mắt có thời gian lưu ảnh, xe đang chạy muốn dừng lại phải có vết hăm...). Tính ́ đôi khi có lợi và đôi khi có hại.
Bộ năo và tâm lí con người cũng là một hệ thống nên tồn tại tính ́ tâm lí. Tính ́ tâm lí rất đa dạng. Thường gặp là tính ́ "thiếu" và tính ́ "thừa".
Tính ́ "thiếu" - con người thường xuyên tiếp nhận thông tin và suy nghĩ theo những hướng nhất định sẽ tạo ra các lối ṃn tư duy trong năo. Đến khi gặp các vấn đề cần giải quyết, người ta có khuynh hướng suy nghĩ theo những lối ṃn sẵn có mà quên đi những góc độ khác, những khía cạnh khác của vấn đề. Tính ́ thiếu sẽ dẫn đến t́nh phiến diện, bảo thủ, thành kiến...
Tính ́ "thừa" - trong cuộc sống, bất ḱ một quy luật, định lí, phát biểu nào đều có phạm vi ứng dụng nhất định. Sự ngoại suy liên tưởng trong quá tŕnh tư duy của con người đôi khi dẫn đến sự vượt quá phạm vi ứng dụng, gây nên tính ́ "thừa".
Trở lại câu hỏi ở trên, do các sinh viên Nhật Bản (và cả chúng ta) thường xuyên nh́n thấy những miếng bánh ḿ sandwich thông thường, trong đó các miếng bánh ḿ xếp chồng lên nhau và cứ hai miếng bánh ḿ th́ kẹp được một miếng jambon, ba miếng kẹp hai... nên nhanh chóng đi đến câu trả lời là 10 miếng bánh ḿ kẹp được 9 miếng jambon. Tính ́ "thiếu" đă phát huy tác dụng trong trường hợp trên.
MINH TRIẾT
Tuổi Trẻ Chủ Nhật, số 19-99, ngày 16/05/1999, trang 17.