Thi nhân và sát nhân - Robert van Gulik
 

Thi nhân và sát nhân là tiểu thuyết trinh thám của Robert van Gulik, nằm trong chuỗi tiểu thuyết về quan chánh án Địch (Địch công), dựa trên nguyên mẫu của tể tướng Địch Nhân Kiệt( 630 - 700) một nhân vật có thật sống vào đời nhà Đường thế kỷ thứ VII.

Sinh tại Tĩnh Châu, phủ Thái Nguyên (Sơn Tây) Địch Nhân Kiệt đã làm quan tại các địa phương dưới các chức vụ huyện lệnh, Pháp tào Tham quân, Tuần phủ,Thứ sử. Năm 47 tuổi ông về kinh đô Trường An làm Đại lý thừa Tự khanh rồi lần lượt được thăng lên Thị ngự sử, Thị lang bộ Công, thượng Thư tả thừa, hai lần làm Trung thư lệnh (tể tướng) và đô đốc dưới quyền nữ hoàng đế Võ Tắc Thiên. Phẩm chất đạo đức và tài phá án của ông đã được người đời ca tụng sủng ái đến mức như huyền thoại. Không những là người có hiểu biết về pháp luật, về tâm lý con người, Địch công còn biết cả kiếm thuật, võ thuật lẫn chữa bệnh, một quan toà cổ đại Trung Quốc mang dáng dấp của Sherlock Holmes... Địch công đã phá được rất nhiều vụ án ly kỳ. Robert Van Gulik cũng khéo léo đưa vào bộ tiểu thuyết trinh thám này những nét văn hóa, lịch sử, phong tục của Trung Quốc.

Thi nhân và sát nhân là cuối tiểu thuyết cuối cùng của van Gulik. Ông hoàn thành nó ngay trước khi mất vì ung thư năm 1967. Một năm sau cuốn sách mới được xuất bản.

Tóm tắt nội dung
Chánh án Địch lần này tới huyện Phổ Dương, một khu vực giàu có có Đại Vận Hà chảy qua (thuộc địa phận tỉnh Giang Tô ngày nay). Trong lễ hội trung thu ở địa phương, Địch công là một khách mời của quan huyện cùng với các khách mời có tiếng tăm khác. Ngay trước buổi lễ trung thu, xác chết của một tú tài được phát hiện. Khi vụ án này chưa giải quyết xong, trong thời gian bữa tối của tiệc trung thu, một cô gái trẻ đã bị sát hại và nghi can là một nữ thi si xinh đẹp và tài năng - một khách mời của buổi tiệc và cũng là một tội phạm trên đường bị dẫn giải. Nữ thi sĩ bị cáo buộc là đã đánh thị tỳ mình cho đến chết, nhưng vì lý do gì?

Chánh án Địch sẽ giải quyết vụ án này thế nào đây? Ai sẽ là thủ phạm?