02-12-11, 11:15 PM
|
 |
Member
|
|
Tham gia ngày: Oct 2011
Bài gửi: 4.508
Thanks: 454
Thanked 5.204 Times in 3.374 Posts
|
|
Như trên ta đă thấy, cái sự VỀ của Nguyễn Duy có cái đích rất cụ thể là về với vợ! V́ thế, liền sau hai tập VỀ và SÁU VÀ TÁM là tập thơ VỢ ƠI… Tập thơ VỢ ƠI…(tập hợp 18 bài viết từ 1971 đến 1994 do NXB Phụ nữ xuất bản cuối năm1995) là sự về với vợ trăm phần trăm của thơ Nguyễn Duy. Những bài thơ này đă in rải rác trong các tập thơ trước đó của Nguyễn Duy, lúc đó, đặt bên cạnh những bài thơ có tính thời cuộc bức xúc, nóng bỏng khác, những bài thơ về với vợ có vị trí khiêm nhường, tĩnh lặng, giản dị… Nhưng khi được tập hợp lại thành một chủ đề về với vợ th́ tập thơ "VỢ ƠI…” khiến người đọc giật ḿnh về độ lớn cũng như chiều sâu của h́nh tượng văn học NGƯỜI VỢ trong thơ Nguyễn Duy. Xin dẫn lại nguyên văn bài thơ "Vợ ơi…” và tôi tin rằng bất kỳ bậc mày râu nào cũng sẽ thấy ḿnh bé nhỏ trước người vợ b́nh dị mà vô cùng lớn lao khi trở về với vợ :
Khi trong túi có mấy đồng ngọ nguậy
Ta chạy rông như ǵ nhỉ - quên đời
Lúc xơ xác bờm xơm từng sợi tóc
Đói lả ṃ về
cơm đâu
vợ ơi!...
**
Và tao tác bạn bè cơn hoạn nạn
Đ̣n du côn tóe máu tâm hồn
Và tung tóe cả bướm vàng bướm trắng
Này giọt cay giọt đắng giọt buồn nôn
Móc họng mửa ra cầu vồng bảy sắc
Vợ d́u ta
từng bậc
thang ṃn…
**
Đêm huyền ảo một kinh kỳ se lạnh
Một ḿnh ta cô quạnh giữa muôn người
Mặt sông lạ gợn nếp nhăn đuôi mắt
Bủn rủn buồn
ta thầm kêu
vợ ơi…
(Praha,7-1990 – Hà Nội,12-1990)
"Về với vợ” là một nẻo về có vị trí đặc biệt quan trọng trong tâm linh thơ Nguyễn Duy được viết bằng những câu thơ ấn tượng mạnh. Nếu như ở tập thơ VỀ vừa nói ở trên con có ǵ đó trừu tượng, mông lung, huyền ảo th́ ở đây vợ là Cơi về cụ thể:
Mải nưng nứng mộng siêu nhân
Lên cơn giá vũ đằng vân giang hồ
Cuộc chơi hành hiệp lơ ngơ
Vắt ḿnh ra mấy giọt thơ nhạt nhèo
Dần ṃn con chữ tong teo
Liêu xiêu lều quán lèo tèo ven đê
Cánh buồm mây tướp chiều quê
Ruỗng tênh hênh bịch rơi về cơi em
( Cơi về - Đầu năm con gà, 1993)
Ta mơ màng ta uốn éo ta lả lơi
Để mặc kệ mái nhà xưa dột nát
Mặc kệ áo quần thằng cu nhếch nhác
Mặc kệ bàn tay mẹ nó xanh xao
Ta rất gần bể rộng với trời cao
Để xa cách những ǵ thân thuộc nhất
Nồi gạo hết lúc nào ta chả biết
Thăm thẳm nỗi lo trong mắt vợ u sầu
Viên thuốc nào dành để lúc con đau
Vợ nằm đó xoay xở mần răng nhỉ
Cơn hoạn nạn bỗng làm ta tĩnh trí
Ngọn gió tha hương lạnh toát gia gà…
(Bán vàng - Tháng Tám năm Canh Thân, 1980)
Trong cuộc đời Nguyễn Duy, cái nạn lớn nhất là vợ ốm và có lẽ qua cái đại hạn này, nhà thơ mới hiểu hết vị trí cũng như giá trị của người vợ trong cuộc đời thi nhân:
Vừa một xuân lại một xuân
Vợ ơi đại hạn đă gần một năm
Một nhà là sáu mồm ăn
Một thi nhân hóa phăm phăm ngựa thồ
Cái lưng em sụm bất ngờ
Tứ chi anh lơng thơng quơ rụng rời
Thông thường thượng giới rong chơi
Trần gian choang choác sự đời tùy em
Ngh́n tay ngh́n việc không tên
Ḿnh em làm cơi b́nh yên nhẹ nhàng
Th́nh ĺnh em ngă bệnh ngang
Phang anh xát bát xang bang sao đành
Cha con chúa Chổm loanh quanh
Anh như nguyên thủ tanh bành quốc gia
Việc thiên việc địa việc nhà
Một ḿnh anh văi cả ba linh hồn…
(Vợ ốm - Tết con Tuất, 1994)
Nguyễn Duy thường có những câu thơ mạnh cả về ngữ nghĩa và âm thanh và thường là thiên về cách nói cay độc, nhiều khi thái quá. Nhưng khi về với vợ, nhũng câu thơ của anh như được chuốt ra từ bàn tay diệu kỳ của người vợ thành những vần thơ lung linh - đó là những vần thơ "thi trung hữu họa” về chân dung người vợ :
Mùa xuân trở dạ dịu dàng
Hoa khe khẽ hé nhẹ nhàng hương bay
Nhẹ nhàng lộc cựa nách cây
Dịu dàng vương dải tím mây ngang chiều
Nhẹ nhàng tiếng bóng xiêu xiêu
Em ngồi chải tóc muối tiêu dịu dàng
Má hồng về xứ hồng hoang
Tóc rơi mỗi sợi nghe ngàn lau rơi
Dịu dàng vang tiếng mắt cười
Bỏ qua sấm chớp một thời xa xăm
Bỏ qua tội tháng nợ năm
Tự nhiên giọt nước mắt lăn nhẹ nhàng…
(Dịu và nhẹ - Cuối năm con ngựa, 1990)
Mỗi độ xuân về Tết đến Nguyễn Duy đều có thơ cho vợ và phải nói đó là nhũng cảm hứng thi ca đẹp nhất của hồn thơ Nguyễn Duy và cũng là những bài thơ được đông đảo bạn đọc đồng cảm nhất, bởi khi nhà thơ về với vợ là về với t́nh yêu vợ chồng b́nh dị mà vô hạn - đó mới chính là THƠ T̀NH trọn vẹn nhất, cao đẹp nhất:
ứa nước mắt mà yêu nhau trọn vẹn
khấp khểnh đường dài thập thễnh bon chen
lắm lúc chữ nghĩa vô nghĩa tuốt
bàn tay bé con phủi bụi ưu phiền
trời cho sống ta cũng già em ạ
con thương cha không bằng bà thương ông
t́nh như rượu chôn lâu đằm lịm lại
cuối đời đem ra nhấm mới mềm ḷng…
**
Trong bài của Chu Văn Sơn có viết rằng: Thơ yêu của Nguyễn Duy thuộc tạng nào đây? Th́ c̣n tạng nào ngoài tạng... t́nh tang. "Ai sinh ra thói t́nh tang / để ai hóa gió lang bang quê nhà. Ai làm ra lúng liếng sông / để đưa tu hú sổ chồng sang ngang". Theo tôi ở đây cần trao đổi hai ư: 1/ Thơ Yêu (Thơ T́nh) của Nguyễn Duy chính là thơ tặng vợ - Thơ tặng vợ của Nguyễn Duy có thể nói là "Siêu thơ t́nh”, độc nhất vô nhị! Điều đáng chú ư ở đây là: Nguyễn Duy là một trong số không nhiều lắm nhà thơ rất chung t́nh với vợ, không có chuyện "đa t́nh” như phần lớn các nhà thơ khác! 2/ Phần thơ gọi là "T́nh tang” của Nguyễn Duy thực ra chỉ là sự "thư giăn”, "sả sú-pap” mà thôi. Những câu thơ của Nguyễn Duy mà Chu Tiến sĩ gọi là "Yêu bằng mắt” như:
1 "Người con gái chợt qua đường
2 áo em mong mỏng màn sương núi đồi
3 Chợt rơi lại một nụ cười
4 và... sương rười rượi một trời phía sau
5 Đem nhan sắc tặng cho nhau
6 em giăng cái đẹp ngang cầu ban mai
7 chả riêng ta... chả riêng ai
8 để heo hút gió thở dài trên cây".
Gợi cho tôi nhớ đến Tam Nguyên Yên Đổ Nguyễn Khuyến: ông rất chuẩn mực mà cũng cân có lúc "thư giăn” bằng cách nh́n ngắm, thưởng thức vẻ đẹp nữ tính như hai bài thơ sau:
Gái rửa bờ sông
Thu vén giang sơn một cặp tṛn,
Ngh́n thu sương tuyết vẫn không ṃn.
Biết chăng chỉ có ông Hà bá,
Mỉm mép cười thầm với nước non.
Đề Tranh Tố Nữ
Bao tuổi xuân xanh hỡi chị ḿnh?
Xinh sao xinh khéo thực là xinh!
Hoa thơm chẳng muộn hương mà ngát,
Tuyết sạch không nề nước mới thanh.
Ngoài mặt đă đành son với phấn,
Trong ḷng nào biết đỏ hay xanh?
Người xinh, cái bóng t́nh tinh cũng...
Mỗi bút một thêm một điểm t́nh!
Sài G̣n, tháng 10-2010
Đỗ Ngọc Thạch
----
|