[kehotro]

Từ xưa giờ, KHT đọc các bài viết về thi cử thời phong kiến, thấy chỉ thời nhà Hồ là có thi môn toán. Nhưng do thời nhà Hồ không tồn tại lâu nên xem như môn toán tuyệt tích.

Như vậy, không lẽ ngày xưa thi cử chỉ dựa trên các môn Văn, lịch sử và địa lý?

Theo KHT vấn đề không hoàn toàn như vậy. Việc học thơ đường đã làm KHT suy nghĩ lại. Như chúng ta đã biết, một số người làm thơ rất hay nhưng khi đụng phải thơ đường là ngẩn tò te. Vậy vấn đề nằm ở đâu?

Thơ là sự kết hợp giữa nhạc và họa. Nhà thơ làm ra một bài thơ, khi chúng ta đọc, chúng ta cảm nhận được sự trầm bổng của thanh âm, chúng ta tưởng tượng ra được sắc thái của khung cảnh ngoại vi hay trong tâm tưởng của người viết. Sự tài tình của câu thơ, là sự kết hợp những từ ngữ vốn có trong cuộc sống. Nhưng với người làm thơ thì họ tạo được nhạc tính cho chúng và vẽ được cái mà họ nhìn thấy hay suy nghĩ ra và làm cho người đọc cảm nhận được. Đây là sự khác biệt giữa nhà thơ và người không làm thơ.

Người làm thơ thì rất nhiều nhưng người làm thơ đường lại chẳng có bao nhiêu so với cái tổng. Vậy tại sao có người làm được thơ đường mà có người lại không?

Theo KHT , thơ đường mang tính lo-gic rất cao. Thơ đường đòi hỏi sự chuẩn xác đến từng từ trong mỗi câu. Nếu ví mỗi từ là một đáp số thì thơ Đường là bài toán có tới năm mươi sáu đáp số. Và các đáp số này phải thỏa nhiều điều kiện khác nhau nữa.

Giờ chúng ta hãy xét thử bảng luật cơ bản của thơ Đường.

Luật Bằng:

I/ B-B-T-T-T-B-B.
II/ T-T-B-B-T-T-B
III/T-T-B-B-B-T-T
IV/ B-B-T-T-T-B-B
V/ B-B-T-T-B-B-T
VI/ T-T-B-B-T-T-B
VII/T-T-B-B-B-T-T
VIII/B-B-T-T-T-B-B

Nếu gọi N là tập hợp các từ có nghĩa trong ngôn ngữ Việt Nam. B là tập hợp các từ mang dấu huyền và không dấu. T là tập hợp các từ mang dấu: Sắc, hỏi, ngã, nặng. Chúng ta có thể đặt ra bài toán như sau:

Từ N, bạn hãy tạo ra năm mươi sáu từ khác nhau và xếp chúng thành tám câu với mỗi câu có bảy từ. Các câu, phải có nghĩa và tạo được sự liên kết để diễn đạt ngoại cảnh hay nội tâm một cách có trình tự. Trong mỗi câu, phải tuân thủ sử dụng đúng các tập hợp B,T theo trình tự có sẵn. Các câu: I, II, , IV, VI, VIII, phải có cùng gốc âm ( vần ) ở cuối câu. Ở các vị trí thư hai, tư trong mỗi câu, nếu cùng tập hợp với từ cuối ở mỗi câu phải tránh trùng dấu. Các cặp III, IV ( thực) và V, VI( luận) phải tạo thành thế đối nhau.

Bạn nghĩ sao khi thay các con số trong toán học bằng từ? Tất nhiên, ở đây không đi sâu vào các bệnh của thơ đường để tạo thành các điều kiện cho đáp số là bài thơ hoàn hảo. Như vậy, người làm được thơ đường bản thân phải thỏa hai điều kiện.

Thứ nhất: Làm được thơ
Thứ hai: Phải tương đối giỏi để có những suy luận lo-gic nhằm giải được bài toán thơ trên. Mà những suy luận lo-gic thường có nền tảng từ toán học.

Một điều nữa mà ai học thơ đường cũng đều biết: Sự kiên nhẫn.

Như vậy, khi đưa thơ đường vào thi cử, người xưa đã rất khôn ngoan khi cố chọn ra những người có kiến thức đa dạng, phong phú, có khả năng suy luận lo-gic cao để có thể tự mình giải quyết ổn thỏa trọng trách được giao.

Tất nhiên, đây là thiển ý của KHT và đương nhiên nó còn nhiều thiếu sót hay chưa được chặt chẽ. Mong được sự góp ý của các bạn yêu thơ đường.

KHT