Chủ đề: Các bài Phú hay
Xem bài viết riêng lẻ
  #1  
Cũ 05-06-21, 11:31 AM
phale phale đang ẩn
CM Nhị Thập Nhị Nguyên
 
Tham gia ngày: Apr 2010
Bài gửi: 24.797
Thanks: 45.828
Thanked 83.810 Times in 21.712 Posts
Mặc định Các bài Phú hay

Phú (chữ Nho:賦) là một thể văn chương cổ của Việt Nam, xuất phát từ Trung Hoa. Đây là một thể văn vần có từ thời nhà Hán nhưng thể phú thông dụng nhất tại Việt Nam là loại đặt ra từ đời nhà Đường, nên c̣n gọi là Đường phú. Những thể khác ít dùng là:

phú tứ tự: phú bốn chữ, dùng câu chỉ có bốn chữ
phú thất tự: phú bảy chữ, dùng câu chỉ có bảy chữ
phú Sở từ: câu phú có năm, sáu chữ; cuối câu th́ đệm chữ "hề"
phú lưu thủy: phú không hạn chế số chữ, gần như văn xuôi.

Phú theo nghĩa đen chủ yếu là thể văn tả cảnh. Nhưng từ cái ư chính tả ngoại cảnh, một bài phú thường liên kết với nội tâm để tả t́nh.

Thể thức

Bài phú có hai yếu tố chính là có vần và có đối. Một câu chia làm hai vế phải đối nhau. Chữ cuối câu, tức cuối vế thứ nh́ th́ gieo vần. Ví dụ như trong bài "Phú hỏng thi" của Trần Kế Xương:

Quyển đệ tam viết đă xong rồi
bảng đệ tứ chưa ra c̣n ngóng
Thầy chắc hẳn văn chương có mực, lễ thánh xem gị
cô mừng thầm mũ áo đến tay, gặp người nói mộng

Cách sắp xếp bài phú có năm đoạn, có tên là:

lung: mở đầu bài
biện nguyên: t́m lại cái gốc của đề tài
thích thực: tả ư nghĩa
phu diễn: tán rộng ư
nghị luận: tổng kết.

Luật vần

Đường phú có thể áp dụng một trong ba luật vần:

độc vận: dùng chỉ một vần, gieo từ đầu đến cuối bài cho mọi câu của cả năm đoạn: lung, biện nguyên, thích thực, phu diễn và nghị luận.
hạn vận: mỗi đoạn của bài phú dùng một vần riêng. Như đoạn lung th́ mọi câu gieo cùng vần, sang đoạn biện nguyên th́ mọi câu lại gieo vần khác...
phóng vận: vần có thể thay đổi, không cần ăn khớp với mỗi đoạn của bài phú.

Phép đặt câu


Số câu trong bài phú không nhất định, muốn đặt bao nhiêu cũng được. Câu đầu mỗi đoạn thường dùng câu bốn chữ, gọi là tứ tự. Nếu xếp mấy câu bốn chữ liền nhau th́ có thể gieo cùng một vần, gọi là vần liên châu.

Sau câu tứ tự th́ đến thân đoạn. Số chữ mỗi câu có mấy loại, căn cứ trên cách ngắt câu.

song quan: mỗi vế dưới 10 chữ, không ngắt
cách cú: mỗi vế ngắt làm hai đoạn, một ngắn, một dài
gối hạc hay hạc tất: mỗi vế ngắt làm ba đoạn.

(Theo Wikipedia)
Trả lời với trích dẫn
The Following 2 Users Say Thank You to phale For This Useful Post:
CM4Q (06-06-21), Nhím con (07-06-21)