Bài họa của Vua Thành Thái:
1
Vợ hỡi vợ ! con hỡi con
Cách nhau trăng khuyết lại trăng tṛn
Ruột tằm đ̣i đoạn như tơ bủa
Nước mắt từng phen luống nỉ non
Xót nỗi tha hương trời thẳm thẳm
Chạnh niềm cố quốc núi thon von
Trách ai chích mát ḷng chim cá
Vàng đá xui nên phải mỏi ṃn.
2
Mỏi ṃn con mắt góc trời Âu
Lủi thủi quê người trôi nổi đâu
Góc bể mai chiều cam dạ giận
Chân trời khuya sớm héo gan sầu
Ba sinh lỡ dở đường duyên nợ
Muôn dăm phôi pha đám lửa dầu
Ngẫm lại cuộc đời luôn chán ngán
Một ḿnh trằn trọc suốt canh thâu.
3
Canh thâu trằn trọc đứng lại ngồi
Đáo để nhân t́nh huyết phải sôi
Chí cả c̣n chưa xong chuyện ấy
Bợm già đâu đă mắc tay rồi
Má hồng luống để ai cam phận
Con trẻ đành ĺa nỡ khúc nôi
Trẻ tạo cột người ghê gớm thật
Hỡi vợ ơi ! với hỡi con ơi !
4
Con ơi không lấy nối ḍng tương
Nghĩ đến con mà thiệt thảm thương
Bởi chút xót xa t́nh cốt nhục
Mà ra đau đớn cảnh tha hương
Tuôn lồng cha đă đành khôn nẻo
Tháo củi con rày cũng hết phương
Thôi thế th́ thôi đành mặc thế
Sao cho khỏi lỗi đạo cang thường.
5
Cang thường ai kẻ nặng hai vai
Quanh quất bây giờ biết hỏi ai ?
Cảnh ấy t́nh này thêm xót dạ
Trời kia đất nọ nỡ bưng tai
Đă không non nước gom về một
Lại khiến gương đồng lại bể hai
Dâu bể đa đoan thôi hết nói
Ôm ḷng thương xót thở than dài.
6
Thở dài than vắn biết ai cùng
Rượu giải sầu nay cạn mấy chung
Cám cảnh thê nhi trời chiếc bách
Biết ai vây cánh giũ mây tùng
Yêu t́nh mỏi mắt trông đăm đắm
Cảnh vật cùng ta ngó lạnh lùng
Non nước chia hai đau đớn nhỉ !
Thành sầu khôn nổi mở cho tung.
7
Ai mở cho tung mấy cửa thành
Tư bề lạ mắt lính ai canh ?
Ngùi trông bể Á tàu phun khói
Chạnh ngó trời Phi liễu rủ mành
Trách bớ cao xanh sao chẳng đoái
Lạc loài đen bạc nỡ sao đành
Sống thừa thôi thế mong ǵ nữa
Đành để quê người gửi tử sanh.
8
Gửi tử sanh này có tủi không
Nghĩ ra thêm thẹn với non sông
Bốn bề chỉ thấy người đen trắng
Tấc dạ khôn khuây giống lạc hồng
Ngày gửi buồn theo hơi gió lọt
Đêm khuya thẹn với bóng trăng trong
Nỗi niềm biết mấy ai bày tỏ
Trời rộng mênh mông núi chập chồng.
9
Chập chồng biết có nẻo nào chăng
Nhắn nhủ cùng ai kẻ ban bằng
Tơ tóc kiếp này đành ngắn ngủi
Bèo mây nỗi ấy nói dài giăng
Chiêm bao hoạ có đôi khi gặp
Tin tức bây giờ lắm nỗi ngăn
Căn dặn đôi lời ghi để dạ
Thương thay chênh chếch nửa vầng trăng.
10
Chếch nửa vầng trăng một nước non
Một cây thôi đă khó nên ḥn
Kêu sương tiếng nhạn hơi ṛng ră
Nhớ nước chim quyên gáy héo ṃn
Lạch cống quanh nhà xô cuộn cuộn
Đồng hồ trên vách đánh boong boong
Mục mài nước mắt t́nh không cạn
Vợ hỡi vợ ! con hỡi con.