Huỳnh Thúy Kiều -"Thưa với sông Hồng"
Nguyễn Trí Hiếu ( Hà Nội )
Thưa với sông Hồng
Giấc mơ đồng bằng con đom đóm thắp nến treo nhánh bần, chang đước
Nghe tiếng còi tàu phía sông Hồng hét căng lồng ngực bờ anh
Gió dậy thì chấp chới bay quàng câu vọng cổ
Mùa chướng nhọc nhằn nước lũ
Bông điên điển trải thảm vàng gọi ai về soi bóng Cửu Long…
Ở cuối trời
Làm sao em có thể thưa được với sông Hồng?
Áo bà ba quấn khăn rằn hát cho mẹ nghe mười thương điệu lý
Miếng trầu cay quết vôi hồng thắm nồng phong vị
Phù sa lùa mùi bùn ngọt thơm hương lá mạ non
Bến sông chiều khoắc khoải giọng ru buồn nghe thương nhớ trào dâng
Trăng đồng bằng no mùa gối đầu lên tiếng sáo
Chén thương hồ mời anh uống hết phù sa con nước đỏ
Nhịp cầu tre tang tình
Ngọn đèn dầu chong ký ức mẹ già nua…
Biết bao giờ em được đứng trước sông Hồng để mà thưa?
Chắc sẽ thẹn thùng với áo tứ thân mớ ba mớ bảy
Và em cũng sẽ thao thức với Quan họ Bắc Ninh cùng liền anh liền chị
Chùm mây thu chở giùm em chút nắng gió sông Hồng theo con nước lớn ròng xuôi Phương Nam mộng mị
Nhớ không anh… Sao em thấy liễu Hồ Gươm căng mắt nhức đợi chờ?
Chưa xa đồng bằng đã thèm ngọt lịm bát canh rau
Anh nói thay em với sông Hồng rằng chúng mình chưa thể gần nhau
được nhé
Hoa tầm xuân khoe sắc tím xanh nõn nà bờ giậu
Mượn bàn tay làm phên chắn gió
Gom lá vườn xưa anh đốt cạn sạch buồn
HUỲNH THÚY KIỀU
Lời bình của NGUYỄN TRÍ HIẾU
"Anh nói thay em với sông Hồng rằng chúng mình chưa thể gần nhau được nhé". Đó là câu thơ thể hiện sự thèm khát được về với sông Hồng của Huỳnh Thúy Kiều. Chị là một nhà thơ của đồng quê, sông nước Châu Thổ. Những câu thơ mà Huỳnh Thúy Kiều viết luôn đau đáu một giấc mơ, một hoài vọng, nhiều khi lại là những điều giản đơn, dung dị đời thường.
"Thưa với sông Hồng" là bài thơ mà người đồng bằng sông Cửu Long ấy muốn gửi đến sông Hồng, để rồi đây những ước mơ của chị không còn xa vời.
Bài thơ là sự hòa quyện của hai vùng đồng bằng Nam, Bắc. Với tấm lòng của một người con đất Việt, với tình yêu quê hương, đất nước, Huỳnh Thúy Kiều như đau đứt ruột gan để viết ra những câu thơ rung động lòng người, khiến người đọc phải cảm thông, phải chia sẻ cùng nỗi tương tư này của chị. Chính cái nỗi tương tư với vùng đất sông Hồng tươi đẹp ấy, đã làm cho thơ Huỳnh Thúy Kiều vượt qua được nơi mình đang sống, vươn xa đến những vùng đất khác trên mọi miền đất nước, cũng như chinh phục được bạn đọc. Và, chính điều đó đã tạo nên chất riêng cho Huỳnh Thúy Kiều khi thả những dòng thơ văn vần tự nhiên, mà đặc sắc, tứ thơ táo bạo, từ ngữ sắc sảo, đa tầng, đa nghĩa... Với tất cả tất lòng của mình đối với vùng đất sông Hồng lại càng làm tôn thêm vẻ đẹp cho bài thơ.
Tuy, cái nhan đề "Thưa với sông Hồng", không phải là chỉ viết về vùng sông Hồng, mà phần lớn vẫn viết về vùng sông Cửu Long. Từ ngôn từ, hình ảnh, giọng điệu không có nhiều của vùng sông Hồng. Đây chỉ như một bức thư của một người con ở nơi cuối trời Tổ quốc gửi về thủ đô và sông Hồng yêu dấu.
Ngay những câu thơ đầu tiên Huỳnh Thúy Kiều đã viết: "Giấc mơ đồng bằng con đom đóm thắp nến treo nhánh bần, chang đước". Đây rõ ràng là cảnh tượng của vùng sông nước Cửu Long, gắn liền với cây bần, cây đước. Và, thật khâm phục với tài viết thơ của Huỳnh Thúy Kiều, với những con đom đóm, mà tác giả đã làm sáng rõ cả một không gian sông nước, và làm rực sáng trang thơ. Con đom đóm ở đây được ví như những ngọn nến, treo như những chiếc đèn lồng trên cây. Chính câu thơ mở đầu này đã khai mở cho ta thấy, Huỳnh Thúy Kiều đang muốn ca ngợi nơi mình đang sống. Rồi đột nhiên sông Hồng xuất hiện với đặc trưng là một tiếng còi tàu vang vọng từ xa, như một âm thanh làm rung động nỗi khát thèm được về với sông Hồng của tác giả. Huỳnh Thúy Kiều đã dùng những từ rất táo bạo mà độc đáo "hét căng lồng ngực bờ anh". Từ " bờ" như khơi ra cái hình ảnh "bờ" và "bến", hình ảnh của tình yêu. Và sông Hồng như một người con trai đầy sức mạnh. Thế rồi, những hình ảnh sông Hồng lại tan biến, và để lại một khung cảnh Cửu Long rất quen thuộc với tác giả thường ngày, với "câu vọng cổ", với " bông điền điển", với những vất vả, nhọc nhằn mùa nước lũ.
Sông Hồng lại hiện ở trong khổ 2:
"Ở cuối trời
Làm sao em có thể thưa được với sông Hồng?"
Có vẽ sông Hồng hiện lên rồi tan biến, lại xuất hiện đột ngột làm cho người đọc cảm thấy sự lấp lửng khó tả, sự tò mò lên cao, và phải tự hỏi: Nhà thơ sẽ viết gì và gửi gắm cái gì với sông Hồng đây? Có thể vì tác giả đang "ở cuối trời", một vị trí xa xôi quá nên chưa hình dung được sông Hồng, và khó có thể mang được những lời gửi gắm của mình đến vùng đất xa ấy. Thế rồi Huỳnh Thúy Kiều lại quay về với những hình ảnh mang đậm chất vùng sông nước Cửu Long như: "Áo bà ba", "điệu lý". Nhưng Huỳnh Thúy Kiều đã đan cài những hình ảnh dân gian thôn quê độc đáo:"Miếng trầu cay quết vôi hồng thắm nồng phong vị / Phù sa lùa mùi bùn ngọt thơm hương lá mạ non".
Người đồng bằng sông Cửu Long vốn dân quê hiền lành hay thương, hay nhớ, nhất là khi chiều về. Họ nhớ những người đi xa, họ mong được đoàn tụ. Còn đây Huỳnh Thúy Kiều ngoài nhớ người thân và muốn đoàn tụ, còn thêm một khao khát nữa, đó là được đặt chân lên vùng sông Hồng để thỏa lòng mong nhớ. Nhìn những ánh trăng gối đầu lên những tiếng sáo như đầy chất hình tượng, cộng với hình ảnh "phù sa con nước đỏ", lại gợi ra một nông thôn dân dã, bình yên. Nhất là hình ảnh: " Ngọn đèn dầu chong kí ức mẹ già nua...". Như một hình ảnh thể hiện sự vất vả với cuộc sống, ruộng đồng, với những ngày đã qua còn vướng lại mãi mãi. Thế rồi làm cho ta hiểu thêm về con người đồng bằng sông Cửu Long.
Bây giờ ta mới thấy hình ảnh sông Hồng hiện lên:
"Biết bao giờ em được đứng trước sông Hồng để mà thưa
Chắc sẽ thẹn thùng với áo tứ thân mớ ba mớ bảy
Và em cũng sẽ thao thức với Quan họ Bắc Ninh cùng liền anh liền chị".
Chao ôi! Ở trên thì tác giả tự hỏi: "Làm sao em có thể thưa được với sông Hồng?". Và, tác giả cũng ngượng ngùng không biết người đồng bằng sông Hồng họ ăn mặc như thế nào? Có làm nông nghiệp nhiều như đồng bằng sông Cửu Long của mình không? Huỳnh Thúy Kiều sợ mình lạc hậu với "áo bà ba quấn khăn rằn", với mùi phù sa nồng nặc. Nhưng thật sự đến đoạn thơ này, Huỳnh Thúy Kiều đã quyết tâm hơn với câu hỏi " biết bao giờ" chứ không phải là "làm sao" như trước. Và, chị đã nêu nên rất nhiều hình ảnh như muốn hai miền hòa quyện vào nhau, như muốn mình hòa quyện với người vùng đồng bằng sông Hồng, khi khoác lên mình chiếc áo tứ thân đứng cùng các liền anh liền chị.
Và, ta thấy rõ hơn nữa khi tác giả viết:
"Chùm mây thu chở giùm em chút nắng gió sông Hồng theo con nước lớn nước ròng xuôi về phương Nam mộng mị
Nhớ không anh...Sao em thấy liễu Hồ Gươm căng mắt nhức đợi chờ".
Ta thấy được Huỳnh Thúy Kiều đã chọn mùa thu để gửi gắm vào sông Hồng. Như ta đã biết, mùa thu là mùa đẹp nhất của Hà Nội, mùa thu cũng là mùa của hoa cúc vàng, mùa của những tia nắng vàng nhẹ như mơ màng, mùa của gió heo may... Tác giả muốn một chùm mây thu chở những sắc trời, áng mây của vùng sông Hồng theo dòng nước mát rượi trôi về phương Nam, nơi tác giả sống. Và Huỳnh Thúy Kiều cũng chưa được cảm nhận cái tiết trời mùa thu ở sông Hồng, cho nên chị ao ước hay chăng? Giữa bộn bề công việc, với cuộc sống, chăm nom con cái... thì một người ở tận mũi đất Cà Mau mà ra được miền Bắc, về với sông Hồng quả thật là khó. Hình ảnh "anh" lại được xuất hiện với câu: "nhớ không anh". Đây như là lời của Huỳnh Thúy Kiều tự hỏi sông Hồng có nhớ mình không. Vì vấn đề gì mà Huỳnh Thúy Kiều lại hỏi vậy, là chị thấy những cây liễu ở Hồ Gươm đang đứng đợi chờ. Và, cũng rất táo bạo khi tác giả dùng từ "căng mắt", như rất tình cờ tạo ra một biện pháp nhân hóa rất độc đáo. Chính nghệ thật ấy thể hiện những cây cối ở Hồ Gươm cũng biết đợi chờ, mà "căng mắt" như là đã đợi chờ từ lâu lắm rồi.
Bây giờ, Huỳnh Thúy Kiều lại quay về với hiện thực nơi mình đang sống, không còn mơ màng với "áo tứ thân", với "Quan họ Bắc Ninh", với "liễu Hồ Gươm" nữa. Tuy rằng, rất muốn đến sông Hồng, nhưng chưa kịp xa quê mà đã "thèm ngọt lịm bát canh rau". Chính vì thế lại càng tôn thêm nét đẹp người dân Việt Nam, không vì một vùng đất đẹp nào đó mà quên đi quên mảnh đất nơi mình đã "chôn nhau cắt rốn". Cho nên tác giả phải tạm gác lại "Anh nói thay em với sông Hồng rằng chúng mình chưa thể gần nhau được nhé". Tác giả đưa một lý do rất vu vơ: "Hoa tầm xuân khoe sắc tím nõn nà bờ giậu", như muốn nói, hoa tầm xuân của quê mình rất đẹp, nó níu gót không cho chị đi. Chỉ cần thế thôi, những bông hoa tầm xuân đã làm tác giả không thể xa quê dù chỉ một thời gian rất ngắn ngủi. Và, làm sao có thể giải tỏa được nỗi buồn khi dòng cảm xúc giữa nơi mình đang sống với một vùng đất khác. Huỳnh Thúy Kiều đã dùng một cách nói ngụ ý, là "mượn bàn tay", để che đi những cảm xúc, mà chị gọi là "gió". Cũng chính bàn tay đó sẽ giúp chị gom lại những "chiếc lá vườn xưa", đem đi đốt để không còn buồn nữa.
"Thưa với sông Hông", chỉ là một lời thưa, gửi gắm đến một vùng ở miền Bắc mà thôi. Nó thể hiện một tấm lòng của người con đất Việt, có tình cảm yêu thương mọi miền đất nước. Từ bài thơ, càng thấy rõ tình yêu quê hương của nhà thơ Huỳnh Thúy Kiều như chị cũng đã từng viết: "Uống máu quê hương để nặng gánh quay về".
|