CHƯƠNG IV
Hai ngày sau, người ta đă bán sạch tất cả. Tổng số tiền thu được lên đến một trăm năm mươi ngàn frăng.
Những chủ nợ cùng chia nhau hai phần ba. Số c̣n lại được giao cho gia đ́nh, gồm một em trai và một cháu trai.
Cô em này mở tṛn đôi mắt, khi người có trách nhiệm đến báo tin cho biết: cô được một gia tài là năm mươi ngàn frăng.
Cách sáu bảy năm rồi, cô gái nhỏ này không gặp lại chị. Người chị này, một ngày nọ, đă biến mất, không biết đi nơi nào. Không ai nhận được tin tức ǵ về người chị, từ sau ngày người chị ra đi.
Nhận được tin, cô em vội vă đến Paris. Những người quen biết Macgơrit rất đỗi ngạc nhiên khi được biết rằng người độc nhất thừa hưởng gia sản kia là một cô gái mập chắc xinh đẹp, sinh sống ở nông thôn, chưa bao giờ đi xa khỏi làng.
Tài sản không hề mong ước bỗng dưng đến. Cô không hiểu ngọn ngành vào đâu cả.
Người ta cho hay cô em đă lại trở về nông thôn, đem theo một nỗi buồn sâu sắc về cái chết của người chị, nhưng ít nhất cũng được bù đắp phần nào, tiền lăi của số vốn thừa hưởng.
Tất cả những trường hợp đó lặp đi lặp lại ở Pariss, thành phố mẹ của tội lỗi và ô nhục, bắt đầu bị lăng quên dần. Và tôi cũng quên dần đi việc tôi đă tham dự vào biến cố đó như thế nào, cho đến khi một điều bất ngờ mới làm cho tôi biết được cuộc đời của Macgơrit với tất cả những chi tiết hết sức cảm động. Và sự xúc động đă thúc giục tôi phải viết lại câu chuyện này.
Đồ đạc đă bán sạch từ bốn năm ngày rồi. Gian pḥng trống rỗng được dùng để cho thuê.
Bỗng nhiên một sáng, có kẻ đến gơ cửa nhà tôi.
Người giúp việc, đúng hơn là người gác kiêm cả ngươi giúp việc trong nhà, ra mở cửa rồi đem vào cho tôi một tấm danh thiếp, nói người đưa danh thiếp muốn nói chuyện với tôi.
Tôi nh́n tấm danh thiếp thấy ḍng chữ; Acmân đuyvan.
H́nh như tôi đă thấy cái tên này ở đâu rồi.Và tôi đă nhớ ra: trong trang đầu của cuốn sách Manông lexcô.
Con người tặng sách cho Macgơrit muốn nói ǵ với tôi? Tôi cho mời người khách lạ ấy vào tức khắc.
Đó là một người đàn ông trẻ, tóc hung hung, dáng to lớn, da hơi xanh, mặc một bộ đồ đi đường đầy bụi bặm, h́nh như đă vài ba ngày rồi chưa thay và cũng không buồn cho chải lại sau khi đă đến Paris.
Đuyvan rất xúc động, và cũng không cố che giấu sự xúc động của ḿnh. Với đôi mắt đẫm lệ, giọng run run, anh ta nói với tôi:
- Thưa ông, xin ông thứ lỗi cho về việc tôi đến thăm ông hôm nay, với cách ăn mặc như thế này. Nhưng tôi cũng tin rằng giữa những người trẻ tuổi, chúng ta có thể thông cảm cho nhau dễ dàng. Hôm nay, tôi rất mong muốn được gặp ông, đến nỗi tôi không có th́ giờ để đến khách sạn, dù tôi đă gửi hành lư đến đó rồi. Tôi chạy gấp đến đây, tuy c̣n sớm nhưng vẫn cứ lo không gặp được ông.
Tôi yêu cầu Đuyvan ngồi lại bên ḷ sưởi. Anh làm theo và rút khăn tay ra đưa lên cho khuất mặt trong chốc lát.
- Chắc ông không hiểu được – anh ta vừa nói vừa thở ra buồn bă - một người khách lạ như tôi, đến đây giờ này, với cách ăn mặc như thế này, và lại khóc như thế này, để mong nhờ ông một việc ǵ. Thưa ông, tôi đến đây, t́nh thực chỉ để nhờ ông giúp cho một việc quan trọng.
- Ông cứ nói, tôi sẵn sàng tiếp nhận ư kiến của ông.
- Ông có đến tham dự cuộc bán đấu giá tài sản của Macgơrit Gôchiê?
Nói tới đó, sự xúc động mà người đàn ông trẻ đă dằn được trong giây lát vụt mạnh hơn anh ta, và anh buộc phải đưa hai bàn tay lên để che mắt.
- Tôi có vẻ đáng buồn cười quá!- Anh ta nói – Xin lỗi ông, và xin ông tin cho là chẳng bao giờ tôi có thể quên sự nhẫn nại mà ông đă có khi chịu khó nghe tôi.
- Thưa ông, - tôi đáp - Nếu tôi có thể giúp được điều ǵ đó để giảm đi một ít sự đau khổ của ông, ông cứ nói cho tôi biết. Tôi sẽ rất sung sướng khi giúp đỡ ông.
Nỗi đau khổ của Đuyvan thật đáng thương cảm, và mặc dù chưa biết mọi chuyện thế nào, tôi vẫn muốn được giúp anh.
Anh ta nói tiếp:
- Ông có mua ǵ tại cuộc bán đấu giá tài sản của Macgơrit?
- Thưa ông, có: một cuốn sách.
- Manông Lexcô?
- Đúng vậy.
- Ông c̣n giữ cuốn sách đó?
- Tôi để trong pḥng ngủ của ḿnh.
Nghe thấy thế. Acmân Đuyvan như nhẹ hẳn một gánh nặng, và cảm ơn tôi. Chừng như tôi đă giúp ích cho anh nhiều v́ đă giữ lại cuốn sách.
Tôi liền đứng dậy, vào pḥng lấy sách đem ra và đưa cho anh ta.
- Chính nó đây rồi! – Anh vừa nói, vừa nh́n lời đề tặng ở trang đầu, giở từng trang và nói tiếp. – Chính đây rồi!
Hai giọt nước mắt lớn nhỏ lên những trang giấy.
- Ôi! Thưa ông. – Anh ta ngẩng đầu lên nh́n tôi, không hề có ư giấu những giọt lệ và như c̣n muốn khóc thêm nữa là khác – ông có cần cuốn sách này lắm không?
- Thưa ông, thế nào?
- V́ tôi đến đây để xin ông nhượng lại cho tôi.
- Xin ông tha cho sự ṭ ṃ của tôi – tôi nói – Chính ông là người đă tặng cuốn sách này cho cô Macgơrit Gôchiê?
- Vâng, chính tôi.
- Thưa ông, cuốn sách này là của ông. Ông hăy nhận lại. Tôi sung sướng được trả nó lại cho ông.
Nhưng – Đuyvan hơi bối rối - vậy ít nhất, ông vui ḷng cho tôi hoàn lại số tiền ông đă mua.
- Ông cho phép tôi tặng lại. Giá bán một cuốn sách trong một cuộc đấu giá như thế chẳng là bao. Và tôi cũng không nhớ rơ tôi đă trả bao nhiêu.
- Ông đă trả một trăm frăng.
- Đúng đấy - đến lượt ḿnh, tôi cảm thấy hơi lúng túng – mà làm thế nào mà ông biết được?
- Cũng đơn giản thôi, thưa ông. Tôi hy vọng đến Paris kịp ngày bán đấu giá tài sản của Macgơrit. Nhưng măi sáng nay tôi mới đến được. Tôi rất muốn có một vật do nàng để lại. Tôi đă chạy đến người phụ trách cuộc bán đấu giá để xin phép xem danh sách những vật đă bán và tên những người mua. Tôi thấy cuốn sách này ông mua và quyết định đến xin ông vui ḷng nhượng lại cho, mặc dầu cái giá ông mua đă làm tôi e ngại rằng có thể ông cũng có một kỷ niệm nào đó trong việc mua cuốn sách.
Nói những lời như thế, Acmân tất nhiên e ngại rằng tôi cũng có thể quen biết Macgơrit như anh quen biết nàng.
Tôi vội trấn an anh ta:
- Tôi được biết cô Macgơrit chỉ v́ đă từng gặp mặt thôi. Cái chết của cô gây xúc cảm nơi tôi cũng giống như xúc cảm của một người trai trẻ bao giờ cũng có khi hay tin về cái chết của một người đàn bà đẹp mà ḿnh đă từng gặp mặt. Tôi muốn mua một cái ǵ đó của Macgơrit trong ngày bán đấu giá, và đă nhất quyết mua cho kỳ được cuốn sách này. Tôi không biết tại sao, chắc tại muốn trêu tức một anh chàng cứ cố leo giá như thách thức tôi tranh giành cuốn sách. Bởi thế, thưa ông, tôi xin nhắc lại rằng cuốn sách này là của ông. Xin ông hăy nhận lấy nó từ tay tôi không phải như tôi đă nhận nó từ tay người bán đấu giá. Mà hăy xem nó như vật cam kết cho một sự quen biết lâu dài hơn, sự liên hệ thân thiết hơn giữa chúng ta.
Thưa ông, ông tốt quá! – Đuyvan nắm chặt tay tôi – Tôi xin nhận và tôi sẽ biết ơn ông suốt đời.
Tôi muốn hỏi thêm Acmân về Macgơrit. Bởi v́ lời đề tặng trong cuốn sách, chuyến đi của người con trai đó, nhiệt t́nh t́m lại cho được cuốn sách ở anh đă kích thích tính ṭ ṃ nơi tôi. Nhưng tôi sợ hỏi như thế làm cho Đuyvan hiểu nhầm là tôi đă từ chối không nhận tiền để có quyền xen vào việc riêng tư của anh.
H́nh như đoán được ư của tôi, Đuyvan hỏi:
- Ông đă đọc cuốn sách này?
- Đọc hết cả.
- Ông nghĩ ǵ về hai ḍng chữ tôi đă viết?
- Tôi hiểu ngay rằng người con gái đáng thương mà ông đă tặng cuốn sách không thuộc hạng tầm thường. Tôi không thể nào xem những ḍng chữ đó chỉ là những lời khen sáo nhạt.
- Thưa ông, ông có lư. Người con gái đó đúng là một thiên thần. Đây, xin ông đọc bức thư này.
Và anh ta đưa cho tôi một tờ giấy, h́nh như nó đă được đọc đi đọc lại nhiều lần.
Tôi mở ra. Nội dung tờ giấy như sau:
“Anh Acmân thân mến, em đă nhận được thư anh. Anh vẫn đối tốt với em và em xin cảm ơn thượng đế v́ điều này. Vâng, anh yêu quư, em đang lâm bệnh, một căn bệnh ngặt nghèo. Nhưng sự quan tâm của anh đă làm giảm đi nhiều nỗi đau đớn của em. Chắc em sẽ không c̣n sống được bao lâu nữa để mà được cái hạnh phúc nắm chặt lấy bàn tay đă viết lá thư rất cảm động em vừa nhận được. Những lời lẽ trong thư có thể làm cho em lành bệnh, nếu bệnh của em là căn bệnh có thể chữa lành. Em sẽ không được gặp lại anh, bởi v́, em đă đứng bên cái chết rồi, mà giờ đây em và anh lại đứng cách xa nhau đến trăm ngàn dặm. Anh Đuyvan ơi! Em Macgơrit của anh ngày xưa đă thay đổi nhiều rồi. Thà rằng anh đừng gặp em nữa c̣n hơn là phải gặp em trong lúc này. Anh hỏi em có tha lỗi cho anh không? Ôi! Tâm hồn cao thượng! Người bạn chí thân! Nỗi đau khổ mà anh để em phải chịu đựng chỉ là bằng chứng của t́nh yêu anh dành cho em mà thôi. Em nằm bệnh đă từ một tháng nay và em yêu quư thiết tha t́nh yêu của anh, đến nỗi ngày nào em cũng viết nhật kư đời em, bắt đầu từ lúc chún ta xa nhau cho măi đến lúc nào em không c̣n đủ sức lực để viết.
Anh Đuyvan ơi! Nếu anh vẫn c̣n thực sự giữ ḷng yêu thương em th́ ngày trở về, anh hăy đến nhà Juyli Đupơra, Juyli sẽ trao cho anh cuốn nhật kư ấy. Anh sẽ t́m được trong đó cái lư do của câu chuyện đă xảy ra giữa chúng ta và hiểu mà tha thứ cho em. Juyli đối với em rất tốt. Chúng em thường ngồi nói về anh. Khi thư anh đến, Juyli cũng có mặt tại đó, và chúng em đă vừa khóc vừa đọc thư anh.
Trong trường hợp anh không cho em biết tin tức về anh, Juyli sẽ trao những tờ giấy này lại cho anh, khi anh trở về Pháp. Anh đừng cảm ơn em về tập nhật kư ấy. Sự nhớ lại hàng ngày những giây phút sung sướng độc nhất của đời em đă đem lại cho em một niềm vui rất lớn. Nếu anh t́m thấy lại được trong tập nhật kư sự tha thứ đối với quá khứ th́ em lại t́m thấy ở đó một nguồn an ủi vĩnh cửu.
Em muốn để lại cho anh một cái ǵ đó có thể nhắc măi h́nh ảnh em trong tâm trí anh. Nhưng tất cả tài sản của em đă bị tịch thu rồi và không c̣n một cái ǵ c̣n thuộc về em nữa.
Anh có hiểu cho không, người anh yêu quư, em sắp chết, và từ pḥng ngủ của em, em đă nghe tiếng chân của người gác trong pḥng khách. Những chủ nợ đă thuê người canh giữ ở đó, để không ai có thể vào lấy ǵ mang đi. Và nếu như em không chết, em cũng sẽ không c̣n ǵ cả. Các chủ nợ đang chờ đợi những giây phút cuối cùng của đời em để họ có thể bán đi đồ đạc.
Ôi người đời thật tàn nhẫn! Hay đúng hơn, em đă lầm, chính thượng đế rất công bằng và không thể nào lay chuyển được.
Thôi đành vậy, anh yêu quư, anh hăy đến lúc người ta bán đấu giá, và anh sẽ mua một cái ǵ đó. Bởi v́, nếu em để dành bất cứ một thứ ǵ cho anh mà người ta biết được, th́ người ta sẽ cho là anh biển thủ đồ đạc bị tịch thu.
Cuộc đời mà em sẽ từ giă thật là bi đát!
Ước ǵ Thượng Đế sẽ rủ ḷng thương! Ước ǵ Người sẽ cho em gặp lại anh trước khi chết. Nhưng chắc chắn hơn, em xin vĩnh biệt anh, anh yêu quư. Xin anh tha lỗi cho em nếu em không thể viết tiếp được nữa. Những người bảo sẽ chữa em lành bệnh, chỉ làm cho em ngày càng thêm hao ṃn v́ mất máu thôi, và bàn tay em giờ đây không đủ sức để viết thêm được nữa…
Macgơrit Gôchiê”
Thật vậy, những chữ cuối cùng rất khó đọc. Tôi trả bức thư cho Acmân. Có lẽ anh đă vừa đọc lại trong tâm trí những ǵ tôi đọc trên tờ giấy. Bởi v́, anh vừa cầm lấy bức thư vừa nói:
- Ai có thể nghĩ rằng một kỹ nữ lại có thể viết được một bức thư như thế.
Xúc động về những kỷ niệm ngày xưa, anh nh́n lại giây lát nét chữ trong thư, và cuối cùng đưa bức thư lên môi, rồi nói tiếp:
- Khi tôi nghĩ Macgơrit chết mà không gặp được tôi và tôi chẳng bao giờ gặp lại nàng, khi tôi nghĩ nàng đă làm cho tôi những ǵ mà một người chị cũng không làm được, tôi không thể nào tha thứ cho tôi, v́ đă bỏ mặc nàng chết như thế.
Cho đến chết! Cho đến chết! Vẫn c̣n nghĩ đến tôi, vẫn viết cho tôi, và vẫn gọi tên tôi, Macgơrit thân yêu và khốn khổ!
Và Acmân, để cho tư tưởng lẫn nước mắt tự do tuôn trào, đưa tay cho tôi, nói tiếp:
- Người ta cho tôi quá trẻ con, nếu thấy tôi than khóc thế này bởi một người đàn bà đă chết. V́ người ta không thể biết được, tôi đă làm cho người đàn bà đó đau khổ như thế nào, tôi đă tàn ác như thế nào, và nàng đă tốt bụng, chịu đựng, nhẫn nhục như thế nào. Trước đây tôi cứ nghĩ tôi là người tha thứ cho nàng. Thế mà bây giờ đây, tôi cảm thấy tôi không xứng đáng với sự tha thứ mà nàng đă dành cho tôi. Ôi! Tôi sẵn sàng đổi mười năm cuộc sống của tôi để được khóc một giờ dưới chân nàng.
Thật khó an ủi một niềm đau thương mà người ta không biết rơ. Tuy nhiên, v́ quá thương cảm một người trai trẻ đă thành thực tâm sự với ḿnh về những nỗi đau khổ riêng tư, tôi nghĩ những lời nói của tôi có lẽ sẽ không đến nỗi lạc lơng, vô ích đối với anh ta và tôi nói:
- Chắc anh cũng có bà con và bạn hữu? Hăy hy vọng lên. Hăy đến thăm họ. Và họ sẽ an ủi anh. Bởi v́ tôi, tôi chỉ có thể thương hại cho anh thôi!
- Đúng vậy – anh vừa nói vừa đứng dậy, và đi từng bước dài trong pḥng. Tôi làm phiền ông. Xin lỗi ông… Tôi quên rằng sự đau khổ của tôi đă quấy rầy đến ông, và tôi đă làm phiền ông một việc chẳng liên quan và chẳng lợi ích ǵ cho ông cả.
- Xin ông đừng hiểu lầm lời tôi nói. Tôi sẵn sàng giúp ông tất cả. Chỉ tiếc rằng tôi không biết làm như thế nào để làm dụi nỗi đau khổ của ông. Nếu tôi và những người bạn của tôi có thể giúp ông giải khuây, nếu cuối cùng ông cần đến tôi về bất cứ việc ǵ, xin ông tin là chúng tôi rất sung sướng được làm vui ḷng ông.
- Xin lỗi, xin lỗi ông, sự đau khổ đă làm cho những xúc cảm con người bùng lên một cách quá mức. Ông cho phép tôi ở nán lại vài phút, đủ thời gian để tôi lau khô những giọt nước mắt, để cho những đứa nhỏ ngoài đường phố sẽ không ṭ ṃ theo nh́n một thằng con trai lớn tuổi như thế này mà lại c̣n khóc. Ông vừa làm cho tôi sung sướng khi trao cuốn sách này lại cho tôi. Tôi không biết phải đền đáp ông bằng cách nào.
- Bằng cách chấp nhận cho tôi được làm thân với anh ít nhiều – tôi nói với Acmân – và bằng cách cho phép tôi được biết nguyên nhân sự đau khổ của anh. Người ta sẽ được an ủi khi kể lại cho người khác nghe những đau khổ của ḿnh.
- Ông có lư. Nhưng hôm nay tôi quá cần được khóc. Nếu phải kể, tôi chỉ có thể nói ra những lời lẽ rời rạc, chẳng liên hệ ǵ với nhau. Một ngày khác tôi sẽ kể lại câu chuyện đó. Ông sẽ thấy tôi có lư hay không khi thương tiếc người con gái ấy. Và giờ đây – anh nói tiếp, vừa lấy tay dụi mắt vừa nh́n ḿnh trong tấm kính lớn – có lẽ ông thấy tôi không đến nỗi ngốc lắm! Xin ông cho phép tôi được trở lại thăm ông.
Cái nh́n của người con trai ấy hiền dụi và trong sáng. Tôi chỉ muốn ôm lấy anh ta mà hôn
C̣n anh ta, đôi mắt lại bắt đầu mờ lệ. Biết tôi nhận thấy, anh ta vội nh́n đi chỗ khác.
- Anh ạ - tôi nói – hăy can đảm lên!
- Xin chào ông.
Phải cố gắng đến cực độ để khỏi khóc, anh bước ra, đúng hơn là anh chạy vội vă ra khỏi nhà tôi.
Tôi vén màn cửa sổ và nh́n thấy anh bước lên chiếc xe nhỏ đang chờ trước cửa. Nhưng vừa ngồi vào xe anh đă lấy chiếc khăn tay ra che mặt và oà khóc.