[hoatigon208410]

Phần 5

Trên khoảng đất bằng phẳng bên hồ Gươm, đối diện Toà thị chính thành phố, có hai chú bé mải mê đánh bi. Người đi đường chẳng ai chú ý tới hai chú bé và chúng hình như cũng không biết gì đến cảnh vật xung quanh, ngoài sự được thua cay cú của từng ván bi.

Mỗi lần có tiếng còi ô-tô, chúng lại đảo mắt sang phía Toà thị chính.

Một chiếc xe hòm sơn đen bóng loáng phóng đến. Xe chưa đỗ hẳn, cánh cửa đã bật mở. Một tên lính bảo vệ cầm súng tiểu liên “xì ten” nhảy xuống. Tiếp theo là một lão mặt mày phốp pháp, tóc chải mượt, cắp cặp da bước xuống xe. Tên lính bảo vệ thứ hai chui khỏi ô-tô đứng ngay cạnh chiếc xe, tay lăm lăm khẩu súng, mắt nhâng nháo nhìn quanh. Lão phốp pháp bệ vệ bước vào cổng Toà thị chính; tên lính cầm khẩu “xì ten” liền bám gót theo sau.

Hai chú bé chụm đầu đếm bi, khẽ trao đổi:
- KBC-25. Nó đấy! Muộn hơn hôm qua.
- Tên bảo vệ còn đứng trực lại ở xe, chắc thằng cha sẽ ra ngay.
- Chiều qua đuổi đến đâu rồi?
- Chợ Hàng Da!
- Lão sụ khôn thật, mỗi ngày lủi một đường.
- Lủi đâu thì rồi nó cũng phải về ổ chứ.
- Chơi tiếp đi. Thấy hắn ra xe, ta sẽ báo hiệu cho nhóm trên.

Vào lúc đó, trên các ngả đường Bờ Hồ - Hàng Gai, Hàng Bông - chợ Hàng Da, Đồng Xuân - Hàng Mã, đều có rải rác từng tốp trẻ bán báo, đánh giày, bán lạc rang quanh quẩn đi lại. Hôm trước, chiếc xe hòm sơn đen mất hút ở quãng nào, thì hôm sau chúng lại có mặt ở quãng đó. Như một vết dầu loang, từ khoảng đất đánh bi bên hồ Gươm, lũ trẻ cứ chuyển dịch dần qua các đường phố, bám riết lấy lối đi thay đổi từng ngày của chiếc xe KBC-25.
Sau năm ngày, các chiến sĩ đội Z Công an quận 6 đã nhận được bàn giao tỉ mỉ của đội thiếu niên tình báo Bát Sắt địa điểm nhà riêng của tên Trương Đình Tri.

Việc thi hành án tử hình tên bán nước được chuẩn bị như một chiến dịch. Những người lãnh đạo Công an Hà Nội nhìn thấy trước sự lồng lộn trả thù điên cuồng của kẻ địch sau cái chết của tên Việt gian lợi hại này.

Kế hoạch hành động được xúc tiến khẩn trương nhưng thận trọng, tỉ mỉ, mở đầu bằng việc thực hiện chỉ thị mới của anh Cả: rút bớt những đội viên Bát Sắt làm nghề lang thang trên đường phố. Cơ sở tiệm Li-đô, hiệu Quốc Việt tạm ngừng hoạt động. Kho Y trong nhà đại uý Lăm-be thôi không nhập hàng. Phát triển thêm cơ sở ở phía nam, cách xa trung tâm thành phố.

Bên dãy nhà lẻ phố Bạch Mai, nhìn chếch sang ngõ chùa Liên Phái mới mở một quầy hàng thuốc lá. Chủ nhân quầy hàng là một chú bé mười ba tuổi, suốt ngày đội sùm sụp trên đầu chiếc mũ nồi tím. Chú vừa “hồi cư” với người chị dâu. Hai chị em được ông bác họ chị dâu chú bé giúp đỡ, nhường cho ở một góc nhà, đủ kê chiếc giường nằm.

Hai chị em chú bé thường được bà con dân phố xem là tấm gương về sự đùm bọc giữa chị dâu với em chồng. Họ bảo con cái mình nhìn gương chị Cúc mà bắt chước: sớm khuya không một điều to tiếng, thương em chồng như em ruột. Chị Cúc tần tảo buôn bán, ngày nào cũng vậy, sáng ra, khi chưa rõ mặt người, chị đã quang gánh lên vai. Người ta chạy chợ ngày một chuyến, chị Cúc ruổi rong đôi ba chuyến một ngày. Chị đón mua rau từ chợ Mơ, gánh bộ lên tận chợ Hôm bán lẻ. Nhiều lần ông bác họ phải kêu lên:
- Cháu làm lấy sống hay lấy chết mà ham thế? Vừa sức thôi cháu ạ. Thời buổi này dễ “kí ca kí cóp cho cọp nó xơi” lắm đấy. Có ai thương người nghèo đâu, một hào giấu cạp quần chúng cũng chẳng tha.

Chị Cúc buồn rầu nói:
- Cháu vẫn biết thế... nhưng phải lo vun đắp thêm cho chú em. Tội nó quá!

Chưa đầy tháng, chị Cúc đã dành dụm sắm cho em một quầy hàng thuốc lá làm vốn.

Trong chiếc tủ kính xinh xắn sơn xanh kê ngoài hiên nhà, các loại thuốc lá, diêm, xà phòng xếp thành hình tháp, sát mặt kính là tấm lưới đan bằng chỉ ngũ sắc sặc sỡ. Trên mặt tủ bày vài lọ kẹo, ô mai mơ, sấu, cam thảo. Một sợi dây gai ròng từ hiên xuống, buộc đung đưa chùm bóng cao su nhiều màu. Chùm bóng này làm chú bé chủ hàng mất khá nhiều thì giờ trả lời lũ trẻ đến hỏi giá. Chúng chỉ hỏi giá thôi, chứ không có tiền mua.

Chú bé không tỏ ra khó chịu về chuyện đó. Trái lại, chú rất thích được trò chuyện với chúng. Chú có tài kể chuyện. Chuyện cổ tích “Thánh Gióng”, chuyện “Em bé quàng khăn đỏ và con chó sói”, chuyện “Tấm Cám”. Chuyện nào chú bé kể cũng dí dỏm, hấp dẫn. Những ngày mưa gió, trẻ con đến chật ních nhà. Chú bé đội cái mũ nồi tím, ngồi giữa phản, bọn trẻ quây quần xung quanh. Những hôm đó chú kể chuyện tự vệ đánh Tây hồi đầu kháng chiến, chuyện lính Tây mổ bụng người lớn, chặt đầu trẻ em quăng vào lửa trong các trận càn quét...
Có lần đang kể say sưa, chú bé ngừng lại hỏi các bạn:
- Các cậu còn nhớ những buổi rước đèn năm xưa không? Khoái thật! Trống ếch khua thả cửa... Bây giờ thì chán phèo. Ra đường toàn những lính Tây là lính Tây.

Cả đám trẻ ngồi lặng đi. Chúng nó thầm ước ngày vui mau trở lại. Để đánh tan không khí nặng nề, chú bé giơ tay với lọ kẹo trên nóc tủ, chia cho các bạn và nói:
- Các cậu chén đi cho vui. Nếu tớ mà không bị lỗ vốn thì thể nào tớ cũng bảo chị tớ cho mỗi cậu một quả bóng. Cho hẳn ấy!
Bọn trẻ cùng cười thích thú.

Thời gian cứ thế trôi đi, lâu dần chủ nhân quầy thuốc lá trở thành người bạn không thể thiếu được của lũ trẻ quanh đó. Cậu chủ hàng nọ cũng vui thầm, chỉ ngồi nhà mà được biết ối tin tức xảy ra xung quanh.

Một buổi sáng trước khi đi chợ, Cúc nói nhỏ với chú em:
- Tám giờ có khách giao hàng. Em cất hàng vào vại gạo, nhớ phủ kín gạo lên trên. Ba giờ chiều, sẽ trao hàng lại cho một người đến hỏi thăm chị... Đặc điểm là... - Chị Cúc thì thầm bên tai chú bé.

Ông bác từ nhà trong ra, chú bé nói giọng thản nhiên:
- Chị lo xa quá, em nhớ kĩ lắm rồi. Mấy tút “Cô-táp” đã bán hết đâu, lấy thêm nữa để mốc ra à?

Chị Cúc lườm yêu chú bé, nhấc quang gánh lên vai, quay nói với người bác họ:
- Bác xem nó dạy khôn cháu đấy!

Ông bác chị Cúc đã gần sáu mươi tuổi, hàm răng trên rụng gần hết. Ông nói giọng phào phào như thổi lửa:
- Thằng bé nó khôn ngoan, dễ ăn hết phần chị mất.

Ông cười khà khà, cầm đòn càn - một đầu cây đòn quấn bộn lên những dây thừng - đi ra phố. Cây đòn ấy giúp ông ngày hai bữa cơm rau đạm bạc. Ông sống một mình, làm nghề gồng gánh mướn cho thiên hạ. Bà con dân nghèo gọi ông là Gồng.

Chú bé đang phồng mồm thổi quả bóng cao su thì một chú bé đánh giày ghé vào:
- Bán cho tớ gói “Mích”.

Nhìn đường phố vắng, xung quanh không có người đi lại, chú bé nói như reo:
- Tưởng ai, hoá ra đằng ấy.

Đứa bé đánh giày cười, chiếc sẹo trên môi run run:
- Tâm bạch biến! Cánh lang thang chúng tớ nhớ cậu lắm. Nhận hàng đi!

Bây giờ Tâm mới để ý, chiếc hòm đánh giày của Nhạ sẹo mang hôm nay to hơn một cách khác thường.

Nhạ đảo mắt một vòng, rồi nhanh nhẹn cậy đáy dưới chiếc hòm đưa cho Tâm một chiếc bánh chưng to và một chiếc bánh giò, lá bọc ngoài luộc chín bóng nhẫy mỡ.
- Quà ở quê gửi ra cho chị em cậu đấy! - Tâm đỡ lấy món quà nặng trình trịch, cất vội vào gầm tủ thuốc lá.

Chú trao cho Nhạ gói thuốc “Mích”, thản nhiên đòi tiền:
- Đồng rưỡi. Tiền luôn đấy!
- Đếch ai chịu mà chắc lép!

Ba giờ chiều. Một phụ nữ dáng thon thả trong tấm áo lụa dài màu hoa cà, xách chiếc làn mây trắng, dừng chân bên quầy thuốc lá. Vừa thấy người phụ nữ, Tâm suýt nữa bật reo lên: “Cô giáo Hải”, nhưng chú đã kìm hãm được tình cảm bột phát đó.

Đúng là cô giáo Hải rồi! Chiếc mũi dọc dừa xinh xinh trên khuôn mặt trái xoan hồng hào. Chính cô là người đã dạy cho Tâm biết đọc, biết viết. Ở lớp học bình dân phố Nhà Rượu ai cũng biết cô là giáo viên trường tiểu học Công Ích - một cô giáo hiền lành, yêu quý học trò, không bao giờ mắng phạt em nào. Bây giờ cô là “người của ta” ư?

Người phụ nữ chuyển chiếc làn mây từ tay phải sang tay trái, dùng tay phải vịn vào góc tủ thuốc lá. Tâm nhìn ngón giữa của bàn tay ấy, lấp lánh một chiếc nhẫn mặt ngọc xanh biếc.
- Chị Cúc có nhà không em?
- Không ạ. Chị cháu đi chợ bán rau.
- Chị có gửi quà về cho cụ nhà không?
- Thưa cô có ạ.
- Lại bánh chưng, giò lụa chứ gì?
- Thưa... vẫn món ấy thôi ạ... Bà cháu thích ăn lắm!

Thấy các mật hiệu liên lạc đều ăn khớp, Tâm trả lời và nhanh nhẹn vào nhà lấy “quà” đưa cho người phụ nữ.
Cất bánh và giò vào làn mây, người phụ nữ trao cho Tâm cuộn giấy nhỏ bằng ngón tay, chào chú, rồi uyển chuyển bước đi. Búi tóc sau lưng người phụ nữ đung đưa, đung đưa theo nhịp bước.

Tâm ngồi xuống ghế bên quầy thuốc lá, nhìn theo cô giáo Hải, lòng lâng lâng sung sướng. Trên mặt trận thầm lặng này, có biết bao nhiêu lớp người cùng tham gia đánh giặc cứu nước. Trẻ con, người lớn, ông già, bà lão, thanh niên, phụ nữ... đủ cả. Mỗi lớp người lại có bao nhiêu loại giàu nghèo, nghề nghiệp khác nhau...

Chị Cúc là một phụ nữ nông dân chân lấm tay bùn. Chồng chị vừa hi sinh ở mặt trận Việt Nam học xá ít hôm, chị đã gửi con cho mẹ già trông nom, lên đường công tác. Nhìn vành khăn trắng trên đầu chị, Tâm thấy ngài ngại lo lo. Chú tưởng nỗi đau của chị khó vơi đi. Sống với một người “chị dâu” xa lạ, lúc nào trên nét mặt cũng rầu rĩ tang tóc, liệu chị em có hoà hợp mà làm tốt nhiệm vụ không? Chỉ sau vài ngày gần chị, nỗi lo ấy của Tâm đã tiêu tan. Chị Cúc thức khuya, dậy sớm, khâu quần áo mới cho Tâm; lo cho Tâm từ đôi dép, tấm chăn ấm, chiếc màn ngủ, đến những đồ dùng lặt vặt khác một cách chu đáo. Được chị chăm chút như chăm đứa em bé bỏng. Tâm không thấy có gì ngăn cách với chị. Tâm thương chị như một người chị ruột.

Bạn đồng đội của Tâm, đứa là học trò cũ, đứa chuyên nghề bán kem, đánh giày, bán lạc, bán báo trước đây. Có đứa là con công chức; có đứa con nhà nghèo, bố làm phu khuân vác, mẹ đi buôn đồng nát... nhưng tất cả đều thân nhau như ruột thịt. Khi bắt tay vào nhiệm vụ thì gắn bó keo sơn, sống chết, vui buồn, nguy nan có nhau, cùng nhau chia sẻ gánh vác.

Hôm nay Tâm gặp lại cô giáo Hải, tuy không được công khai chào cô cho thoả lòng, song chú đã hiểu thêm một điều mới mẻ: trong hàng ngũ kháng chiến bí mật, có cả trí thức, nhà giáo, nhà buôn, cùng với thợ thuyền, nông dân, dân nghèo hợp thành một khối. Hà Nội đã bị giặc tạm chiếm, nhưng lòng dân vẫn hướng về kháng chiến, căm ghét quân thù cướp nước, quyết tâm đánh lại chúng.

Tâm rút ô kéo đựng tiền ở quầy hàng, khẽ ấn ngón tay út vào góc trong cùng. Một mảnh gỗ bật lên. Chú bỏ vào tầng dưới chiếc ngăn kéo có hai đáy cuộn báo cáo mật của cô giáo Hải vừa trao cho.

.......