[buivhai]

2. Câu chuyện về tình bạn

Ở làng kia có hai người bạn chơi rất thân với nhau, một anh thì thông minh lanh lợi, anh kía lại khỏe mạnh dẻo dai. Anh thông minh vốn được mọi người nể phục, còn anh khỏe mạnh thì rất trung thực, nên không ai nghi ngờ anh bao giờ. Hai anh đi đâu cũng có nhau, lại do mỗi người có một thế mạnh nên họ làm gì cũng thành công.
Thông Minh vốn khéo léo trong xử thế nên sớm lấy được người vợ rất đảm đang, thương chồng hết mực. Còn Khỏe Mạnh vì không biết ăn nói nên tuy tìm hiểu nhiều mà mãi chẳng có cô gái nào đồng ý lấy anh.
Anh khỏe mạnh buồn lắm. Về phía anh thông minh, tuy rất muốn giúp bạn, nhưng chuyện tình cảm nếu không để tự nguyện đến với nhau thì không mong có hạnh phúc. Nên dẫu có lòng vì bạn mà Thông Minh cũng đành bó tay.
Lần này Khỏe Mạnh đang rất thích một cô gái xinh đẹp ở làng bên. Cô này vốn có nhiều đám ngó nên mỗi lần Khỏe Mạnh đến chơi đều thấy bọn thanh niên tấp nập ra vào, anh thấy bực mình lắm, nghĩ: - “Mình đã để lỡ bao nhiêu mối rồi, mối này mà còn để lỡ thì suốt đời chắc ở không. Phải quyết tâm, mạnh tay nên mới được!”.
Anh khỏe mạnh dự định sẽ chặn đường đánh dằn mặt bọn thanh niên, để cho chúng không dám bén mảng đến nhà người anh yêu nữa. Nhưng đám thanh niên rất đông nên tuy tự tin vào sức mạnh của mình, Khỏe Mạnh cũng phải thận trọng. Nếu đánh mà thua bọn chúng thì chính anh sẽ không dám đến nhà cô gái. Anh quyết định rủ Thông Minh cùng hành động.
Sáng sớm hôm ấy, Khỏe Mạnh đến nhà Thông Minh để bàn bạc. Vốn là người rất sáng suốt, Thông Minh nhìn ra ngay tính toán của bạn mình là sai lầm. Làm như vậy không khéo cô gái kia sẽ sợ hãi mà không dám nhìn mặt anh khỏe mạnh nữa. Nếu Khỏe Mạnh hành động như vậy mà cô gái kia đồng ý đến với anh thì e rằng cô cũng khó trở thành người vợ tốt của anh.
Thông Minh phân tích sự việc cho Khỏe Mạnh. Theo anh, chỉ có dùng tình cảm chân thật đi tìm hiểu thì Khỏe Mạnh mới tìm được người vợ hợp với mình. Vốn đã chịu quá nhiều thất bại trong tình trường, Khỏe Mạnh không còn đủ kiên nhẫn nghe lời Thông Minh nữa. Anh khăng khăng giữ ý kiến của mình và kết luận:
- Cậu phải giúp mình, vì tình bạn của hai ta !
Dù không đồng ý với cách giải quyết của bạn, nhưng thấy bạn đã nổi nóng, lại một phần thương bạn, một phần sợ hỏng đi tình cảm sâu nặng giữa hai người, Thông Minh đành gật đầu đồng ý. Tuy vậy, anh vẫn thấy trong lòng không được thoải mái lắm, hành động này vì lý do gì cũng có điều không thỏa đáng.
Anh thông minh suy nghĩ suốt cả buổi sáng hôm ấy, đến bữa cơm, vợ dọn cơm ra anh cũng không buồn ăn.
Thấy chồng mình hình như có tâm sự, chị vợ gặng hỏi, nhưng anh chẳng nói gì. Anh vốn luôn tự tin với quyết định của mình, hơn nữa anh có quan niệm: “đàn bà xen vào chuyện gì cũng chỉ gây thêm rắc rối”. Mỗi khi có chuyện anh đều lẳng lặng suy nghĩ rồi một mình giải quyết. Những lúc ấy chỉ có rượu may ra mới làm anh mở lời.
Biết tính chồng, chị vợ lặng lẽ vào nhà bê bình rượu ra, đổ vào cái bát rồi để xuống trước mặt anh. Anh thông minh cầm bát rượu lên uống một ngụm lớn rồi khà một tiếng, đặt bát xuống tiếp tục suy nghĩ.
Đang lúc băn khoăn, bất chợt anh nhìn thấy từ đằng xa có một nhà sư tiến lại. Đó chính là nhà sư thông thái thường hay đi khất thực qua làng.
Vốn tôn sùng đạo phật và kính trọng những người tu đạo nên Thông Minh rất chăm chỉ cúng dường tam bảo. Anh đã có duyên gặp gỡ và quen biết nhà sư này. Anh hiểu ông chính là một vị cao tăng đã đắc đạo. Nay đang gặp phải vấn đề khó giải quyết lại nhìn thấy ông, anh mừng lắm, chạy vội ra.
- Bạch thầy, xin mời thầy vào nhà con nghỉ chân, cho con được cúng dường thầy bữa cơm trưa nay ạ.
Vốn quen với sự cung dưỡng nhiệt thành của anh, nhà sư vui vẻ nói:
- Đa tạ thí chủ !
Rồi theo chân anh vào nhà.
Anh thông minh tự tay xới cơm vào bình bát cho nhà sư, mặt nở nụ cười rạng rỡ. Chị vợ thấy chồng từ sáng sớm đã có vẻ lo âu, buồn bực, nay lại rạng rỡ cười thì cũng vui lây. Chị nói với nhà sư:
- Thưa thầy, chồng con không biết có chuyện gì khó nghĩ mà suốt cả sáng nay anh ấy cứ đứng ngồi không yên, cơm chẳng buồn ăn. Đến bây giờ gặp thầy mới thấy cười đấy ạ.
Nhà sư nhìn anh chồng nói:
- Thí chủ vốn nổi tiếng thông minh, có chuyện gì có thể khiến thí chủ phải khó nghĩ chứ ?
Anh thông minh ngập ngừng:
- Thưa thầy, con quả đang gặp phải vấn đề rất khó xử, muốn được xin ý kiến của thầy.
- Có chuyện gì thí chủ cứ nói, xem bần tăng có thể giúp được gì không ?
Anh thông minh liền kể lại hết mọi việc xảy ra với anh khỏe mạnh, và sự khó xử của mình. Nghe xong nhà sư nói:
- Thí chủ chờ một chút, bần tăng dùng xong bữa rồi chúng ta sẽ nói chuyện.
Nói rồi nhà sư cầm đũa, bưng bát lên ăn cơm.
Anh thông minh ngạc nhiên lắm. Nhà sư vừa nói muốn được nghe chuyện, hình như có ý muốn giúp anh ngay. Bây giờ nghe xong ông lại bảo ăn cơm trước. Anh chỉ biết nói mỗi câu: “dạ”.
Và được mấy miếng cơm, nhà sư bỗng chép miệng than:
- Chà cơm khô thật khó nuốt.
Rồi nhà sư cầm bát rượu mà anh thông minh vừa uống chưa hết, đổ luôn vào bát cơm của mình, chắc ông tưởng bát nước.
Giật mình, anh thông mình vội nói:
Ấy chết ! thưa thầy, bát đấy là rượu ạ, không phải bát nước.
Nhà sư làm như không nghe thấy gì, ông tiếp tục đưa bát cơm lên miệng. Anh thông minh vội ngăn lại, nói:
- Thưa thầy, bát cơm này hỏng rồi, để con xin dâng thầy bát khác.
Chỉ chờ có vậy, nhà sư đặt bát xuống hỏi:
- Vì sao thí chủ ngăn không để bần tăng ăn bát cơm này ?
- Bạch thầy, bát cơm này đã chan rượu. thầy không thể ăn được !
- Vậy bây giờ ta vẫn ăn, mà ta còn mời thí chủ ăn chung bát cơm này với ta, thí chủ có ăn không ?
- Bạch thầy, cơm đã hỏng, con không ăn được ạ !
- Bạn của thí chủ từ trước vốn đang ăn một bát cơm trắng ngon, nay lại đổ rượu vào cho hỏng cơm mà ăn. Sao thí chủ không ngăn anh ta lại, mà còn có ý định ngồi ăn chung vậy ?
Anh thông minh bây giờ mới hiểu ra nhà sư đang giáo huấn mình, anh vội đáp:
- Thưa thầy, con vốn biết việc này là không phải, nên mới băn khoăn. Nhưng từ trước Khỏe Mạnh vốn giúp con nhiệt thành chẳng nề hà. Con chưa từng giúp lại anh ấy được việc gì. Bây giờ anh ấy có việc nhờ, dẫu biết là việc không đúng, mà con không giúp thì áy náy thầy ạ.
- Thí chủ quả là có nghĩa khí với bạn. Tuy nhiên, giúp bạn có nhiều cách, mỗi cách đều đem lại kết quả khác nhau. Có cách có lợi cho bạn. Có cách không mang lại lợi ích gì, cũng không gây hại. Còn có cách tuy gọi là giúp bạn nhưng lại có hại cho bạn. Thí chủ muốn chọn cách nào ?
- Dạ, con hiểu ý thầy. Tuy nhiên nếu cứ kiên quyết ngăn cản Khỏe Mạnh, con sợ anh ấy hiểu nhầm là con chỉ biết lợi dụng bạn, mà không chịu đồng cam cộng khổ với bạn.
Nhà Sư nói:
- Đồng cam cộng khổ là gì? Khi bạn ăn bát cơm đã hỏng, mình không cản còn ngồi vào ăn cùng bạn, đó gọi là đồng cam cộng khổ sao ?
Anh Thông Minh im lặng không biết đáp thế nào. Nhà sư nói tiếp:
Thực ra giúp bạn vốn không cần để ý đến cách hành động, cũng không cần quan tâm bạn có hiểu ta hay không, mà chỉ nên chú ý đến kết quả của hành động. Người bạn tốt thật sự luôn mong muốn làm được điều tốt đẹp cho bạn mình, còn thân mình thì không hề để ý. Nếu thí chủ có thể làm được điều có ích cho bạn, nhưng vì sợ bạn hiểu sai mình mà không làm nữa. Đi làm cái việc mà bản thân biết sẽ gây hại cho bạn, mong bạn thấy cái nhiệt tình của mình. Tức là thí chủ đã đặt bản thân mình cao hơn tình cảm bạn bè rồi. Thí chủ vốn nổi tiếng là người thông minh, vậy sao lại để cho tình cảm làm mình trở thành hồ đồ vậy?
Anh thông minh ngẩn người ra suy nghĩ, rồi cất tiếng, giọng quả quyết:
- Thưa thầy, con đã hiểu !
Rồi anh xin phép nhà sư, ngẩng cao đầu đi thẳng về phía nhà người bạn.