Về đệm hát, có nhiều kiểu đệm lắm. Một thằng chơi Guitar giỏi không phải là một thằng chơi đúng nốt nhạc, đúng bài bản nhạc, chơi một lèo từ đầu đến cuối không sai câu nào. Không phải vậy! Một thằng chơi Guitar giỏi là một thằng biết chơi đúng lúc, biết sai đúng lúc, biết quên đúng lúc, biết dừng đúng lúc, biết bấm "sai" đúng chỗ... Biết nên chơi thế nào và chơi trước ai. Bởi vậy, xét nghĩ cũng giống như cái tṛ quân sự ấy - biết rơ đối thủ, phân tích thời điểm, ra đ̣n chuẩn xác. Như vậy tiếng đàn của ta mới thực sự có hiệu lực và đạt kết quả như ư. Ta nên phân ra nhiều trường hợp cụ thể với nhiều cách đệm như sau:
- Đệm phừng phừng_ như mấy chú tá điền bổ củi - kiểu này thường đệm vào những lúc cao trào của những cuộc hội trại, khi mà "một ḿnh giữa bầy sói", chỉ ḿnh ḿnh với cây đàn giữa một rừng mồm đang gào thét: "nổi lửa lên em... nổi lửa lên em..."
- Đệm thong thả_ khi mà cuộc vui đă vào cuối canh, bọn tá điền "giọng hát to, tay đàn khoẻ" đă mệt mỏi hết rồi. Chỉ c̣n ḿnh và mấy ả mặt đang nghệt ra, vừa buồn ngủ vừa mệt...
- Đệm trữ t́nh_ khi chỉ ḿnh ḿnh với nàng... trong một không gian tĩnh mịch, khi mà những thằng phá đám và những con ả xấu xí đă không c̣n quấy rầy.
- Đệm dụ dỗ_ Khi ḿnh biết rằng ở bên kia bờ tường, có một ả đang vừa... tắm giặt vừa lắng nghe tiếng đàn của ḿnh.
- Đệm lăng mạn_ Khi ngồi trước những ả: Sống nội tâm, yêu mầu tím, ghét sự giả dối, thích hoa bất tử...
- Đệm theo mốt_ khi ngồi trước những con ranh con quần ngố tóc vàng hoe chỉ thích phim hàn quốc và trai hàn quốc...
------
+ Với trường hợp đệm tá điền ở hội trại, đ̣i hỏi bạn chỉ cần có một .. sức khỏe phi thường ... bởi v́ ở trường hợp này, không phải là tiếng đàn của bạn hoà cùng tiếng hát của nó, mà là chúng nó gào rú và bạn phải làm nhiệm vụ đệm theo cho đúng nhịp, đúng giai điệu của chúng nó. Và không nhất thiết phải đúng Gam, bởi v́ chúng nó cũng chẳng cần biết bạn đang chơi gam ǵ đâu...
+ Trường hợp đệm thong thả, khi mà chỉ c̣n ít người thưởng thức. Trường hợp này th́ bạn cần phải chơi quạt chả nhẹ nhàng. Nếu như chơi cho ả nào đó hát solo th́ nên ḍ nốt trước khi nó hát. Tránh trường hợp nó cứ gào một đằng, ḿnh phừng phừng một nẻo, măi mới ṃ ra đúng gam th́ nó đă hát xong mẹ nó rồi... (Phần sau tôi sẽ hướng dẫn cụ thể cách ḍ gam sao cho nhanh và chuẩn xác)
+ Trường hợp đệm trữ t́nh, khi chỉ c̣n ḿnh ḿnh với ả. Lúc này th́ không thể quạt chả phừng phừng được, mất mẹ nó hết sự lăng mạng. Lúc này chỉ nên đệm theo kiểu rải nốt hợp âm (cũng sẽ nói cụ thể sau). Kiểu rải hợp âm này nó sẽ như từng giọt nước, tí tách... tí tách len lỏi vào sâu thẳm tâm hồn nàng. Đôi khi ngừng lại một vài giây, như thể ḿnh đang bị không gian và thời gian chế ngự... (lúc này th́ có thể đưa tay lên ngoáy mũi hoặc nắm lấy tay nàng - tuỳ thời điểm chọn) Những lúc này đôi khi phải đá thêm mấy bản nhạc không lời trữ t́nh như Rô-măng, lá thư gửi Ê-Ly, hay Triệu bông hồng... Đảm bảo mặt mũi ả sẽ ngu đi, mắt lờ đờ ngây dại, chân tay mềm nhũn ra (thôi, đ''o dám tưởng tượng nữa!)
+ Đệm dụ dỗ_ áp dụng khi ḿnh đang ở trong căn pḥng kư túc xá chẳng hạn, bên bờ tường bên kia là khu nữ sinh. Vào một buổi trưa vắng vẻ, khi các con giời xôi thịt đă đi ngủ hết... chỉ c̣n tiếng xào xạc của những cơn gió mùa Thu hiu hắt thổi vào các tán lá cùng với tiếng róc rách nước trong cái chậu thau mà nàng đang... giặt đồ. Những lúc này th́ tuyệt đối không thể dùng phương pháp quạt chả, một là sẽ bị bọn cùng pḥng úp xô vào đầu mà tẩn v́ tội phá vỡ giấc ngủ, hai là giữa trưa yên ả, tiếng gào rú thảm thiết của ta sẽ không khác ǵ tiếng sói tru nửa đêm. Lúc này cũng chỉ nên rải hợp âm nhè nhẹ, nhưng đôi khi nên có những đoạn cao trào thống thiết, thê lương. Chủ đề th́ nên nói đến quê hương, nói đến ḍng sông, nói đến cây tre, mái đ́nh... và cố gắng quên đi các khoản nợ ở căn-tin, cố gắng quên đi cái ngứa của căn bệnh ghẻ quen thuộc đang hành hạ cơ thể... hăy chơi thật dịu dàng, cứ như là ḿnh là một người sống nội tâm lắm ấy...
+ Đệm lăng mạn: Kiểu này dành cho những ả thường sống với một tâm hồn... dở hơi. Những ả luôn găm ở cạp quần một hai cuốn sổ thơ t́nh Xuân Diệu... Với những ả này th́ ta nên tỏ một vẻ phớt đời. Tay rải rải vài nốt, miệng lảm nhảm vài câu, mắt nh́n ra xa xăm... quên đi mọi thứ, thờ ơ mọi thứ... cứ như xung quanh ta chỉ toàn ruồi nhặng vậy. Cái ngữ hâm hâm này mà ta tỏ vẻ quan tâm đến nó là hỏng hết mọi việc. Ta phải thể hiện ḿnh là một con người sống với một tâm hồn bao la, một tinh thần bay bổng, lăng mạn. Mà cũng nên chọn những bài phổ nhạc từ các bài thơ quen thuộc như: "..Khung cửa sổ hai nhà cuối phố... chẳng hiểu v́ sao không khép bao giờ..." hay "...em không nghe mùa thu, lá thu kêu xào xạc, con nai vàng ngơ ngác, đạp trên lá vàng khô..."... và thể nào cái ả này cũng tỏ vẻ hiểu biết thốt lên: "- à, h́nh như bài này là Tiếng Thu của Lưu Trọng Lư anh nhẩy!" Lúc này ḿnh nên ngừng tiếng đàn và giả vờ khen lấy một câu: "- Ôi, sao em cũng biết bài này à, em thật lăng mạn đấy!" (thực ra đứa đ''o nào học qua phổ thông mà chẳng biết)
- C̣n kiểu đệm theo mốt_ để phục vụ mấy con tóc vàng hoe, th́ tốt nhất là bạn nên học thuộc mấy bài nhạc trong phim hàn Quốc, như bài Forever, H́nh bóng đợi chờ, và cả Ếch-chan-tơ nữa (bài này là bài Rô-măng nhưng dùng để quảng cáo nước gội đầu ếch-chan-tơ nên bọn tóc vàng toàn goi là bài ếch-chan-tơ thôi)... và thỉnh thoảng lại buông ra vài câu hát tiếng Anh hay tiếng Hàn (yên tâm, mấy con thuộc dạng này th́ tiếng mẹ đẻ c̣n chưa thơi - huống hồ tiếng nước ngoài. Đ''o biết đâu mà lần)
.....
Đêm nay mưa thu lất phất ngoài khung cửa, thế ... nào lại không ngủ được... tỉnh giậy, cái cảm giác của một buổi chơi tối thứ bảy vẫn đeo đẳng... dường như vẫn cảm nhận được vị ngọt ngọt nơi đầu lưỡi và vẫn thấy rát rát ở chỗ cái "ấy" nơi dưới... thắt lưng.
Ấy, thể nào cũng có đứa hiểu nhầm... phải nói rơ ra không chúng nó lại tưởng. Chẳng là cả tối nay ngồi ở quán RockBụi, uống Cafe (mà nó cho quá tay sữa, ngọt .... chịu! ) lại c̣n phải ngồi trên một cái ghế gỗ cứng queo............
Giờ khó ngủ thật!
Thôi th́ tiếp tục cái chương tŕnh đệm hát - cua gái này vậy.
Vậy đấy, ta đă liệt kê ra các thể loại gái để từ đó có thể tuỳ cơ ứng biến. Nhưng gái ǵ th́ gái, tốt nhất là ḿnh cứ phải nắm chắc hết các kỹ thuật th́ mới tung hoành ngang dọc, đi vào ḷng chị em như đi vào chỗ không người được.
Và điều này cũng quan trọng vô cùng: Đó là khi tập luyện, các chú phải thực sự nghiêm túc và chăm chỉ, và nhất là hăy loại bỏ khỏi đầu cái tư tưởng Gái Mú đầy xôi thịt kia. Nhiều chú mới tập luyện bập bơm được vài ba câu cú giản đơn, đă hí hửng chăm chăm vác đồ nghề đi Thực tế... với một số Gái thuộc dạng đánh ǵ nó cũng gật, làm ǵ nó cũng thích - th́ không kể (chẳng qua nó thích chú mẹ nó rồi - đàn chỉ là cái cớ thôi - những con này th́ thường xấu và ngu ngu, chơi đàn cho nó nghe chỉ tổ tự nhục với cây đàn).
C̣n với những đứa khó chiều, chú mà không đủ bản lĩnh th́ dăm bữa là nó chán. Lúc đấy th́ lại tự trách ḿnh: Tốn thời gian đi đánh Hắp-lai làm cái .... ǵ nhở, biết thế ngồi nhà tập mẹ nó cái bài Ếch-chan-tơ th́ có phải là "xong" ..rồi không!!
Đấy, thế nghĩa là phải học hết các bí kíp, đừng sốt ruột, đừng vội vă và cũng đừng chán nản.
Ta tóm tắt lại những thứ cần học như sau:
+ Có hai cách đệm chính: Đệm hợp âm (thường gọi là Quạt chả) và Đệm rải nốt trong hợp âm. (tớ sẽ có hướng dẫn cụ thể Quạt chả từng điệu th́ thế nào và khi rải hợp âm cho điệu đó th́ rải thế nào...)
+ Chơi theo cách nhạc cổ điển, bán cổ điển.
Tại sao đây là một Topic đệm hát lại có chút Cổ điển ở đây? V́ nó là một yếu tố không thể thiếu được trong cái mệnh đề Cưa gái mà chúng ta đă xác định mục đích khi chơi Guitar (Gái th́ thường tỏ ra rất thích nhạc cổ điển, bởi các ả cứ tưởng như thế là có tâm hồn, có lăng mạn. Ngay cả những con Nặc nô chẳng thể ngồi yên nổi một lúc và mồm không khép lại nổi một giây nhưng khi hai đứa ngồi trong một quán Dilmah nó cũng giả vờ mơ màng nghe một bản cổ điển đang vọng tới. Chắc chắn lúc đó nó đang toan tính âm mưu ǵ hoặc đang nghĩ tới đĩa chân gà nướng hay bát phở Gia truyền nghi ngút khói.) Kệ nó thôi, nó giả vờ thích th́ ḿnh giả vờ chơi, miễn là được việc... nhẩy!
Mà xét về mặt chuyên môn, đôi khi ta vẫn phải chơi một số đoạn theo kiểu bán cổ điển.
Vậy Bán cổ điển là như thế nào?
Cái này lại bàn đến một khái niệm lư thuyết. Đấy là CẤU TRÚC MỘT BÀI HÁT.
+ Một bài hát thường có một cấu trúc cơ bản sau đây:
1. Dạo đầu.
2. Hát lời 1
3. Điệp khúc
4. Dạo giữa bài
5. Hát lời 2
6. Điệp khúc
7. Kết
Như vậy, ta có 7 phần. Với một số tác phẩm th́ sẽ có đôi chút thay đổi, có thể ở phần 5, sau khi Dạo giữa bài xong th́ hát tiếp đoạn Điệp khúc rồi kết, hoặc là hát luôn lời 2 một lần rồi kết luôn (không lặp lại điệp khúc nữa) Cũng có thể có tác phẩm không có điệp khúc...
Nhưng ǵ th́ ǵ, ta vẫn phải có mấy phần chính sau: Dạo đầu, Hát chính, Dạo giữa, và Kết...
Đoạn dạo đầu là phần vô cùng quan trọng trong một bài hát, nó vừa có nhiệm vụ xác định rơ tông, gam chính của tác phẩm để ca sĩ đỡ vào lệch giọng (ca sĩ thường nghe qua đoạn dạo đầu để xác định rơ gam của bài hát). Đoạn dạo đầu thường tạo ra một ấn tượng tốt cho bài hát ngay từ lúc đầu tiên. Và có thể, nó cũng là cái để thể hiện tŕnh độ thằng chơi đàn.
Với trường hợp chơi trong đêm hội trại hay giữa một đám đông, th́ đoạn dạo đầu ta cứ nên đánh "quạt chả" mấy cái hợp âm chủ đạo của bài hát (như ṿng hợp âm cơ bàn Am, **, E7) rồi chờ đứa ca sĩ nhẩy vào hát. Dạo xong 1 ṿng mà Nó chưa nhẩy vào hát th́ ta lại dạo tiếp một lượt nữa, xong một lượt nữa mà nó vẫn chưa vào th́ lại một lượt nữa... mà lượt nữa rồi mà nó vẫn chưa vào th́... đuổi cụ nó đi. Hát ḥ đe''''o ǵ cái đứa đầu đất đấy!
Với trường hợp đệm êm ái và dịu dàng th́ ta cứ rải nốt hợp âm nhè nhẹ theo ṿng gam như trên. (rải thế nào th́ sẽ nói cụ thể ở Lesson sau)
Đấy, cái khái niệm Bán Cổ điển nó phát sinh ra ở trường hợp này đây. Với một thằng mới vào nghề th́ nó cứ rải hợp âm một ṿng theo ṿng hợp âm đơn giản, c̣n với một thằng "Có nghề" th́ nên rải và bấm cả nốt nhạc theo giai điệu cơ bản của bài hát. Không phải là chỉ đánh giai điệu của bài theo cái kiểu tá điền là chỉ bấm đúng từng nốt, từng nốt (như cái bài Tóc gió thôi bay: Chiều mưa, có một người con gái... th́ đánh đủ từng nốt: Tèn ten, tén ten tèn ten tén...) Mà ở đây là sự phối hợp nhuần nhuyễn giữa rải đệm và bấm nốt nhạc. Chơi nốt Tèn tén (Chiều mưa) th́ đến đoạn nghỉ, ta phải rải luôn vài nốt nhạc của hợp âm (mà cũng phải theo đúng giai điệu) sau đó mới nhẩy vào đoạn tiếp theo (có một người con gái...)
Đây là cách cơ bản mà một số nhà soạn nhạc đă soạn một số ca khúc nhạc Trẻ theo kiểu Cổ điển. Nhiều người gọi đây là một tác phẩm Bán cổ điển - một tác phẩm nhạc trẻ hay nhạc nước ngoài được chơi theo kiểu Cổ điển.
Để đạt được cái tŕnh độ này, th́ bạn phải nhuần nhuyễn cả hai yếu tố: Đánh được theo đúng nốt nhạc của bài (không thừa, không thiếu) và yếu tố thứ hai là phải đệm rải được bài thật chắc nhịp. Sau đó, kết hợp hai cái đó lại với nhau.
Ta lại quay lại tiếp phần Cấu trúc tác phẩm:
- Phần dạo đầu là như vậy... tiếp theo sau là phần vào bài th́ ta cứ đệm như thường (đệm thế nào th́ sẽ có hướng dẫn cụ thể sau)
- Phần điệp khúc: hầu hết các Tác phẩm đều có một đoạn gọi là Điệp khúc (Khúc là đoạn, điệp là lặp lại - đoạn lặp lại trong bài) Đoạn này thường là đoạn cao trào của bài, đến đoạn này ca sĩ thường rống lên tha thiết, như bài Đồng xanh (ta yêu đồng xanh, như gió yêu mây trời... ta yêu đôi t́nh nhân, như đă yêu thương con người...)
Ấy vậy mà vẫn có một số tác phẩm không có điệp khúc (như bài Tóc gió thôi bay chẳng hạn) Đấy là tuỳ theo ư đồ của tác giả.
- Đoạn dạo giữa bài cũng gần giống như dạo đầu tiên. Nếu là bài đệm mạnh phừng phừng cả bài th́ đoạn dạo cứ phừng phừng tiếp luôn, c̣n tác phẩm nhẹ nhàng th́ đừng dại mà quạt chả... phải thật nhẹ nhàng, lắng đọng... Giai điệu th́ nên chạy theo giai điệu của điệp khúc, để rồi khi dạo xong người hát dễ vào theo...
_________________
Vẫn ko ngủ được mới chết chứ! Thôi th́ viết tiếp vậy...
Bài này tớ xin đề cập đến cái vấn đề rất quan trọng và thường gặp. Đấy là T̀M GAM MỘT BÀI HÁT - khi mà ḿnh để ca sĩ cứ hát trước rồi ḿnh mới ḍ gam.
Phần này nó hơi "cầm đèn chạy trước ô tô" một chút, bởi nó lại đi sâu vào phần Lư thuyết, khi mà các khái niệm cơ bản tớ vẫn chưa liệt kê ra hết. Nhưng không sao, tớ sẽ tổng kết lại sau vậy, mới cả lúc này đang có hứng về đề tài này.
Lại nhớ lại hồi xưa, có ông thầy bảo tớ rằng: Khi con đi xuống núi đem tiếng đàn để chinh phục giang hồ hay phục vụ cái sự sung sướng của gái th́ ngoài cây đàn ra, con nên mang theo một cái khăn...
Ấy, lúc đấy cứ trầm trồ khen cụ là cẩn thận và yêu quư đàn (cứ nghĩ rằng dùng khăn để lau chùi đàn) Nhưng sau này gặng hỏi măi cụ mới nói: Để dùng khi nào con đệm đàn măi mà cái con ả của con không vào đúng nhạc...
....
- Ơ, thế th́ dùng khăn để làm ǵ ạ!
- Th́ nhét mẹ vào mồm nó cho nó đừng hát nữa chứ c̣n làm ǵ nữa!
-----
Thế đấy, sau này mới nghiệm, càng nghiệm càng thấy đúng.
Tớ nói thật, không có ǵ tức bằng đệm nhạc cho một đứa ko biết hát.
Biết hát ở đâu không phải là hát hay hoặc dở, không phải là chuyện nhớ lời hay quên lời bài hát.
- Hát dở th́ vẫn có thể dùng tiếng đàn của ḿnh để át đi... xong ngay!
- Hát sai nhịp th́ chỉ cần ḿnh đảo phách và chạy theo nó... xong ngay!
- Quên lời th́ nó vẫn có thể "na, na, na" hay chu mỏ lại huưt sáo thay lời được... cũng xong ngay!
Vấn đề ở đây là nó không hát đúng tông của nốt nhạc. 7 nốt nhạc cơ bản th́ nó rành rành ra đấy... Ngoài 7 nốt ra, c̣n có các nốt phụ nữa, đó là các nốt thăng (#) giáng (b). Tất cả cũng chỉ có 12 nốt chính sau:
- Đô - Đô(#) - Rê - Rê(#) - Mi - Fa - Fa(#) - Sol - Sol(#)- La - La(#) - Si.
Các nốt giáng(b) chẳng qua cũng vẫn là các nốt phụ tính theo kiểu ngược lại. Như nốt Đô(#) th́ vẫn có thể gọi là nốt Rê(b)
12 nốt từ thấp đến cao như thế nối tiếp nhau. Như ta xếp gạch vậy. Đều đặn từ nốt 1 đến nốt 2, từ nốt 2 đến nốt 3...
Nếu đến qua nốt Si th́ lại tiếp tục một thứ tự 12 nốt cao hơn như vậy. Khoảng cách từ nốt Đồ này đến nốt Đô kia người ta gọi là Quăng 8.
Đấy, 12 nốt trong một quăng như vậy. Nếu đứa hát nó hát một tác phẩm như bài Làng Tôi: "làng tôi xanh bóng tre" hát theo gam Đô: "Đồ mi sol lá sol", hoặc có thể nó hát cao hơn thành: "Rề Fa(#) La Si La" th́ ta vẫn có thể chuyển gam thành gam Rê để đệm cho nó (hơi vất vả và không quen tay một chút thôi)
Nhưng điều đáng nói ở đây là có nhiều con nó hát chẳng vào nốt mẹ nào cả. (thề là tớ đă gặp không ít trường hợp) Nốt Đồ rành rành ra đấy. Nốt Rê gẩy to đùng ra đấy, kể cả nốt Đô(#) th́ ḿnh vẫn có thể chơi với gam Đô thăng (C#) được. ấy vậy mà giọng nó cứ nhừa nhựa nằm ở giữa nốt Đô và Đô#... Đe''''''''''''''''o biết làm sao để chơi, chỉ c̣n cách lên lại dây đàn.
------
Thôi th́ ta bỏ qua cái trường hợp rủi ro ấy... Nếu các chú không mang theo cái khăn hay cái giẻ nào th́ cũng chịu khó cắn răng đệm cho hết bài... gam ǵ cũng được, cái loại này th́ nó chẳng biết các chú chơi thế nào đâu.
-----
C̣n nếu may mắn mà ca sĩ hát rơ đúng nốt th́ ta nên t́m thế nào.
Điều này thực sự không đơn giản, đ̣i hỏi người đệm phải có một cảm nhận nhạc thật tốt và đă có kinh nghiệm chinh chiến.
Ở đây ta lại phải bàn đến một khái niệm Lư thuyết nữa... đó là Phách.
Phách là nhịp trong một điệu nhạc. Có Phách nặng và Phách nhẹ. Phách nặng phách nhẹ khiến cho ta phân biệt được điệu nhạc.
Ví dụ điệu Valse: Điệu này có nhịp là 3/4. Có nghĩa là trong một khổ có 3 phách. Ở đây có một phách NẶNG và hai phách NHẸ. Được xếp theo: 1 nặng, 2 nhẹ, 3 nhẹ.
Ta nghe th́ sẽ thấy như sau: X́nh chát chát - x́nh chát chát - x́nh chát chát.
Điệu Tango: Nhịp 4/4. Có 4 phách. Xếp theo: 1 nhẹ, 2 nhẹ, 3nhẹ, 4nặng. Giữa phách 3 và phách 4 có thêm một phách phụ.
Ta nghe thấy như sau: CHÁT CHÁT CHÁT x́nh X̀NH - CHÁT CHÁT CHÁT x́nh X̀NH
V..v....
Phách nặng chính là yếu tố quyết định để ta ḍ ra gam của một bài hát. Để mọi người dễ hiểu, tớ lại phải tiếp tục nói đến khái niệm nốt chính trong một gam. Bởi v́ khi một gam có 3 nốt chính (như gam La thứ - Am là: La, Đô, Mí) th́ những phách mạnh của những nốt đầu bài hát hay cuối bài hát thường rơi vào đúng 3 nốt chính của gam đấy. Cái này nó cũng cần thiết khi bạn chơi Solo ngẫu hững một gam nhạc. Nếu bạn chơi trên gam Am th́ cứ chạy một hồi các nốt xung quanh đi, chờ đến lúc vào đúng phách mạnh th́ làm sao trở về bấm đúng 1 trong 3 nốt chính của gam Am - như vậy tiếng solo của bạn sẽ nghe thuận và hợp lư hơn.
Đệm cũng vậy, bởi khi sáng tác một bài hát người ta vẫn phải sáng tác theo cách vậy (các nốt vào phách mạnh thường là các nốt chính) nên việc ḍ gam sẽ chỉ là việc bạn xác định đúng mấy nốt chủ đạo.
Nói th́ dễ phải không? Nhưng nếu chịu khó lắng nghe và nhiều lần đệm th́ sẽ dễ thật ấy mà!
Một gam có 3 nốt chính. Trước tiên ta nói đến gam thứ (m). Đó là 3 nốt được t́m theo quy luật như sau.
Nốt 1: (đúng tên gam. Ví dụ gam La-thứ th́ nốt 1 là nốt La)
Nốt 2: Tiến lên đến nốt thứ 4 (theo thứ tự đầy đủ 12 nốt) thử đếm xem: La, La#, Si, Đô. Ta được nốt Đô.
Nốt 3: Tiến lên đến nốt thứ 8, ta được nốt Mi.
Ta đă t́m được gam Am gồm những nốt ǵ...
Vậy là quy luật một gam thứ sẽ có 3 nốt tính theo thứ tự: 1-4-8.
VD: Khi cần t́m gam Rê thứ, bạn chỉ cần dơi thứ tự theo cái thứ tự 12 nốt đầy đủ thăng giáng mà tớ đă nói trên. Bắt đầu từ nốt Rê.
Có một điều may mắn là hầu hết các nốt đầu tiên của một bản nhạc Việt Nam đều xuất phát chính từ nốt 1. Có nghĩa là câu đầu tiên là nốt ǵ th́ nó chính là tên gam chủ đạo của bài.
Lấy ví dụ:
+ Tóc gió thôi bay (Am):
chiều mưa có một người con gái nhớ quê xa, vời vợi
Là mí, fa mi rề mi fa lá mi, rê ś...
+ Cát Bụi (Am)
Hạt bụi nào hoá kiếp thân tôi
Là là là mi fá mi mi
+ Đêm đông (Am)
Chiều chưa đi màn đêm buông xuống
Là đô mi là đô mi lá
-----
Đấy là trường hợp nốt đầu tiên (nốt 1 trong số 3 nốt: 1-4-8) rơi đúng vào gam chính. Ngoài ra th́ có một số bài hát rơi vào nốt thứ 8. (Nên nhớ là hầu hết chỉ rơi vào hai nốt chính này - nốt thứ 1 và nốt thứ 8 - của một gam)
(nốt thứ 8 của gam Am là nốt Mi)
Trường hợp rơi vào nốt "thứ 8" thường là những bài có kiểu mở đầu "treo" (kiểu xuống xề trong cải lương ấy... mở đầu cao ơi là cao sau đó lời hát rơi xuống đánh Pẹt một cái)
Ví dụ:
+ Diễm xưa (Am)
Mưa vẫn mưa bay trên tầng tháp cổ...
Mi fa Mi Mi Đô Là Đô Ḿ...
+ Cây cầu kỷ niệm (Am)
Nhớ hôm nào chúng ta ôm hôn nhau trên cầu, nhớ về...
Mi Đô Là Fa Mi Rê Đô Si La Sol#, Si Ḿ...
+ Những nẻo đường phù xa
Thoáng trong gió buồn..
Mí rê mí đồ...
...
Hoặc là những bài xuất phát trầm buồn (cũng bắt đầu từ nốt thứ 8 nhưng là nốt trầm xuống một quăng 8 )
+ Biển nhớ
Ngày mai em đi, biển nhớ tên em gọi về
Ḿ la la la, ḿ la mi mi rề rề...
+
Vậy đấy! Rất rất hiếm khi các nốt đầu tiên rơi vào các nốt ngoài 2 nốt chính này. Bởi vậy nên khi ḍ gam một bài hát mà ca sĩ đă hát, trước tiên là bạn tóm ngay lấy đoạn đầu bài hát, nhớ ngay lấy nốt đầu đó và ḍ t́m trên cần đàn. Ví dụ như người ta vừa hát "hạt bụi nào, hoá kiếp thân tôi..." th́ phải t́m ngay nốt của từ "hạt" nó nằm ở đâu. Cứ lẩm bẩm "hạt, hạt, hạt..." rồi bấm các nút trên cần đàn xem nó là nốt ǵ...
Nếu nó là nốt Fa th́ gam ḿnh chơi sẽ là Fa thứ (Fm), nếu là nốt C# th́ gam chính sẽ là gam C#m....
Và bởi v́ cũng rất có thể nốt đầu là nốt 8 nên bạn nên tỉnh táo và nhận xét. Theo kinh nghiệm của tôi th́ hầu như những bài trong trường hợp nốt 8 (không phải là nốt chủ đạo) th́ toàn là những đoạn mở đầu cao rồi rơi xuống thấp (xuống xề) hoặc là những đoạn mở đầu trầm trầm để dùng nốt thứ 8 thấp dưới quăng 8...
-------
Đấy là cách t́m gam của một bài có gam chủ đạo là gam thứ. C̣n những bài gam trưởng th́ sao???
Các bác thông cảm! Sáng (....) rồi... đấy các bác nh́n thời gian Post bài th́ cũng thấy đấy, mất toi cả một đêm cho 2 bài... mà ko hiểu mọi người đọc có hiểu không đây!
Trích từ bài của cucat viết lúc 20:47 ngày 28/08/2003:
[unnamed][1](http://daphuc.info/forum/showthread.php?t=1281&page=1)
Lần sửa cuối bởi Pearly; 22-12-10 lúc 10:21 AM
|