[buivhai]

Truyện 12 Nghiệp, nhân quả và tâm

(Lưu ý: Truyện này tuy đơn giản và hầu như ai cũng đã biết, nhưng lại rất quan trọng và có tác dụng thực tiễn cho người thực hành, vì vậy bạn nào tham khảo thấy có ích nên chia sẻ để mọi người cùng hiểu và thực hành, góp phần tạo lợi ích chung)

Một cư sĩ hỏi Tỳ kheo:

- Thưa thầy, theo luật nhân quả, nếu kiếp trước A hại B, kiếp này B sẽ hại lại A.

Vậy có phải việc B hại A không tạo ra nghiệp xấu gì cho bản thân B không? Bởi trước A hại B, nay B hại lại, thế là đã hòa nhau rồi.

Tỳ kheo trả lời:

Không phải như vậy, cứ hành động hại người với tâm niệm bất tịnh là đã tạo nghiệp xấu rồi, trong kinh pháp cú Đức Phật có dạy rằng:

“Tâm dẫn đầu các pháp
Tâm là chủ tạo tác
Nếu nói hay hành động
Với tâm niệm bất tịnh
Khổ não liền theo sau
Như xe theo bò vậy

Tâm dẫn đầu các pháp
Tâm là chủ tạo tác
Nếu nói hay hành động
Với tâm niệm thanh tịnh
An lạc liền theo sau
Như bóng chẳng dời hình”

Để hiểu được vấn đề mà cư sĩ vừa đưa ra, cư sĩ cần phải xét tâm của A và B.

Khi A hành động với ý gây hại cho B là tâm A đã bất tịnh, vì vậy gây nghiệp xấu.

Lúc này về phía B, ta xét 2 trường hợp

Trường hợp 1: B bị hại nhưng phòng hộ tâm tốt, không để tâm khởi nên sân hận, vậy B sẽ không thấy khổ, thế thì với B đâu có gì xấu?

Chỗ này rất quan trọng, cư sĩ nên nghĩ kĩ để hiểu chỗ này.

Kinh pháp cú có câu:

“Như đất không hiềm hận,
Như trụ chấn kiên trì,
Như hồ không vẩn đục,
Luân hồi hết chuyển di”.

Bởi vậy, cái cần quan tâm chính là mình, tâm của mình, hành động của mình, chứ không phải tâm người khác, hành động người khác. Đức Phật cũng có dạy trong pháp cú rằng:

“Nhìn thấy lỗi của người
Mình sinh tâm tức giận
Thế là phiền não tăng
Lậu hoặc khó diệt tận”

Chúng ta không nên lấy sai lầm của người khác ra để bao biện cho sai lầm của chính mình.

Tóm lại, ở trường hợp 1, khi B phòng hộ tâm tốt thì về phía B sẽ chẳng có gì xấu cả, cho dù người khác nghĩ rằng B bị cái điều A gây ra là rất thiệt thòi, là rất xấu, trên thực tế với cá nhân B việc đó chẳng có gì là thiệt, chẳng có gì là xấu.

Kinh pháp cú có dạy:

"Bàn tay không thương tích
Cầm thuốc độc không sao
Người không làm việc ác
Không bị ác nhiễm vào"

Trường hợp 1 này hạt giống sân hận ở người A không trồng lên được người B, mọi nghiệp xấu sẽ chỉ dừng lại ở A chứ không lây sang B.

Trong truyện cổ phật giáo, có kể về lần Đức Phật bị một người đàn ông thô lỗ mắng chửi, Đức Phật có hỏi ông ta rằng: “Nếu ông tặng người khác một món quà mà người đó không nhận thì món quà đó thuộc về ai?” Người đàn ông trả lời rằng: “Thuộc về tôi”.

Lúc này Đức Phật mới nói cho ông ta hiểu rằng những sân hận bực bội từ lời mắng chửi kia cũng vậy, nếu người bị mắng không nhận thì nó quay trở lại với người mắng.

Tức là tâm anh đang sân, anh muốn trút cái sân đó cho người khác, nhưng người khác không nhận, thì cái sân ấy vẫn ở với anh thôi.

Kinh pháp cú cũng đã dạy rõ:

“Tội ác dội kẻ ngu
Như ngược gió tung bụi …”

Đứng ngược gió mà ném bụi thì bụi lại bay ngược trở về mình.

Ngẩng đầu lên trời mà nhổ nước bọt thì nước bọt lại rơi vào mặt mình thôi.

Trường hợp này người A sẽ gặp phải những đau khổ và bất hạnh một cách tự nhiên khi cái nhân xấu mà anh ta gieo trong chính anh ta chín.

Có những người làm gì cũng thất bại, hoặc đi đâu cũng gặp xui liên tục, dù chẳng có ai hại là vì vậy, nhân xấu gieo từ muôn kiếp trước rồi (Có thể kiếp trước anh ta hay chơi khăm người khác, người khác không biết, không giận, tuy nhiên chính việc anh ta hành động với tâm bất tịnh đã tạo nghiệp xấu cho anh ta, khi nghiệp xấu chín muồi anh ta phải nhận quả xấu. Vì vậy những người hay chơi khăm người khác, coi đó là điều thú vị nên cẩn thận. Có thể hôm nay bạn cười vì những trò chơi của bạn, mai này lại phải đau khổ và buồn chán đó)

Đang đi tự nhiên không ai chọc mà xe tự cán vào gai và thủng săm. Đang đi tự nhiên chẳng ai ném mà cành cây rơi trúng đầu .v.v.

Chúng ta thường có những ngày rất may mắn, nhưng cũng thường có những ngày rất xui xẻo, vì vậy thường nói: “Hôm nay may mắn thế”, hoặc: “Hôm nay xui xẻo thế”.

Thực ra đó chính là những ngày chín của các nghiệp thiện và nghiệp ác mà trước đây chúng ta đã tạo.

Trường hợp 2:

Người B nảy sân hận khi bị người A tác động. Trường hợp này tức là hạt giống sân hận của người A đã trồng được lên người B.

Khi hạt giống xấu đó chín muồi thì người B sẽ có hành động xấu với người A, lúc này người B lại đóng vai trò của người A rồi.

Hai bên cứ thế thay đổi vai trò gieo nhân xấu và hái quả xấu, hận thù không bao giờ dứt.

Giống như ta trồng cây, cây lớn ra quả, quả đã hái rồi mà thôi không trồng nhân mới thì quả mới không mọc nữa. Còn quả đã hái rồi mà lại trồng tiếp thì hái quả mới là đương nhiên.

Bởi vậy trong kinh pháp cú đức phật có dạy rằng:

“Hận thù diệt hận thù
Đời này không thể có
Từ bi diệt hận thù
Là định luật nghìn thu”.


(Các bạn lưu ý, trong đoạn trích kinh cuối truyện, câu “Đời này không thể có” phải hiểu chữ “đời này” ở đây là “cuộc đời này”, chứ không nên hiểu theo nghĩa là kiếp này, kiếp sau, như vậy sẽ không chính xác).

Bùi Văn Hải​