[tra sua]

Trước thông tin bài thơ Ở hai đầu nỗi nhớ được bán với số tiền 300 triệu, nhà thơ Đoàn Thị Lam Luyến cho biết: "Nếu làm tốt việc bảo vệ bản quyền, nhiều bài thơ sẽ mang về tiền tỉ, ví dụ, Bài thơ về đôi dép có thể thu được hơn 2 tỉ!".



"Bán đứt" hàng trăm triệu

Lâu nay, nhiều người đã nghĩ "ai thèm mua thơ!". Thơ ca từ bao giờ đã bị "thất sủng" giữa cuộc sống hiện đại. Nhà thơ cũng chẳng mấy khi bận tâm đến thu nhập từ thơ, mà phải bươn chải bằng nhiều công việc khác.

Sự kiện bài thơ Ở hai đầu nỗi nhớ của tác giả Trần Hoài Thu (tức Trần Đình Chính) được một công ty mua bản quyền với giá 300 triệu khiến nhiều người giật mình. Có người còn chép miệng không tin: Thơ thì lấy đâu ra tiền triệu?

Trên thực tế, Màu tím hoa sim, bài thơ của thi sĩ Hữu Loan cũng được một công ty điện tử (có liên quan đến phát hành các bản karaoke) mua độc quyền với mức giá 100 triệu. Rồi có ai đó lại cho biết, bài thơ Lá diêu bông của thi sĩ Hoàng Cầm cũng bán được 200 triệu, khai thác trong 50 năm.

Tác giả Trần Hoài Thu (tức Trần Đình Chính) vừa bán bản quyền bài thơ Ở hai đầu nỗi nhớ với số tiền 300 triệu đồng.

Theo tìm hiểu, tương đối nhiều nhà thơ có các ca khúc phổ nhạc trở nên nổi tiếng, được sử dụng nhiều lần trong các lĩnh vực biểu diễn, nhạc chuông nhạc chờ, phát trên sóng phát thanh truyền hình cũng đã nhận được số tiền hàng chục triệu đồng, nhờ vào tỉ lệ chia 3/10 trong tổng số phí bản quyền so với tác giả âm nhạc (7/10).

Nhiều năm nay, các nhà thơ như Hữu Thỉnh, Nguyễn Phan Hách, Lê Huy Mậu, Giáng Vân… đã được Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc nhiều lần chuyển tiền bản quyền. Tiêu biểu, nhà thơ Hữu Thỉnh có bài Năm anh em trên một chiếc xe tăng được nhạc sĩ Doãn Nho phổ nhạc đã quá nổi tiếng, được sử dụng ở nhiều nơi. Bài Thơ tình viết về biển cũng đi vào nhạc với ca khúc Biển nỗi nhớ và em của nhạc sĩ Phú Quang. Nhà thơ Nguyễn Phan Hách có lời thơ gắn với ca khúc Làng quan họ quê tôi (Nguyễn Trọng Tạo), Lê Huy Mậu với Khúc hát sông quê (Nguyễn Trọng Tạo), Giáng Vân với Đâu phải bởi mùa thu do nhạc sĩ Phú Quang phổ nhạc…



Nhà thơ Trần Hoài Thu tuy chưa đăng ký tác quyền Ở hai đầu nỗi nhớ với Trung tâm bảo vệ tác quyền âm nhạc Việt Nam, nhưng vì bài hát đã được nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu đăng ký, do đó Trung tâm đã thu hộ và chuyển tới tay ông một khoản tiền không quá lớn nhưng cũng rất có ý nghĩa với ông hiện nay.

Ngoài ra, các thi sĩ cũng có được thù lao từ nhuận bút đăng báo hoặc in sách. Tuy nhiên, tất cả những cách khai thác nói trên như bán đứt bản quyền hoặc khai thác từ thơ phổ nhạc… mới chỉ là một phần rất nhỏ trong quyền lợi mà các thi sĩ lẽ ra phải được hưởng.

Bán "đứt" bản quyền bài thơ: Công chúng sẽ thiệt?

Theo bà Đoàn Thị Lam Luyến- Chủ tịch Hiệp hội Quyền sao chép cho biết, việc khai thác và bảo vệ bản quyền thơ ở Việt Nam vẫn chưa thực sự hiệu quả, bởi nếu làm tốt, có những bài thơ thu được hàng tỷ đồng, chứ không phải chỉ vài trăm triệu.

Bà Luyến nói, nếu làm tốt việc quản lý bản quyền trên mạng, nếu như chỉ cần 100 nghìn người sao chép, thì đã thu được 100 triệu đồng, mà mức phí rất rẻ, chỉ 1.000 đồng. Bà cho hay, xu hướng này hiện nay rất phổ biến và có hiệu quả, nhưng đòi hỏi tổ chức phải chuyên nghiệp, có năng lực quản lý và trung thực.

Điều này không phải nói suông, bởi thực tế, đã có đơn vị khai thác từ việc bán online truyện ngắn, tiểu thuyết qua internet chỉ nửa năm thôi đã thu được tiền tỷ, cụ thể, có một cuốn 1,1 tỉ, có cuốn khoảng 780 triệu đồng, tuy nhiên, đây lại là sách của nước ngoài, còn trong nước thì ít hơn.



Từ so sánh đó, bà Luyến nhận định: Những bài thơ hay như Lá diêu bông, Màu tím hoa sim… còn thu được nhiều tiền hơn thế. Công chúng trên mạng, mỗi người vào đọc chỉ đóng góp 1.000 đồng, 1 triệu lượt truy nhập đã thu được 1 tỉ.

Trước băn khoăn rằng với thực tế hiện nay, liệu người yêu thơ có nhiều đến mức một bài thơ nào đó đạt được 1 - 2 triệu lượt đọc hay không, bà Lam Luyến đã đưa ra dẫn chứng: Bài thơ về đôi dép của tác giả Nguyễn Trung Kiên, một người không phải là Hội viên Hội nhà văn Việt Nam, nhưng với bài thơ ca ngợi tình yêu với hình tượng về đôi dép, viết rất hay, đã đạt hơn 2 triệu người truy nhập trên mạng, nếu thu phí, bài thơ có thể thu được trên 2 tỉ đồng tiền tác quyền.

Bà Lam Luyến cho rằng, khai thác theo cách đó hiệu quả hơn hẳn so với việc "bán đứt" như với bài Màu tím hoa sim, công chúng thiệt thòi, khó được thưởng thức bởi doanh nghiệp gần như mua để làm thương hiệu, không bán ra đâu cả.

So sánh việc thu phí bản quyền theo cách này với việc "bán đứt", bà Lam Luyến cho rằng thu phí có nhiều ưu thế hơn. Tuy nhiên, hiện nay tiếng nói của nhiều nhà thơ chưa thống nhất, nhiều người cứ nghĩ rằng thơ được đăng, có người đọc là tốt rồi. Suy nghĩ đó của các tác giả đã khiến việc thu tiền bản quyền rất khó. "Nếu các thi sĩ biết tự tôn mình, cho rằng thơ cũng là một tác phẩm phải lao động nghệ thuật, trí tuệ mới có được, không nên cho không, biếu không hoặc phát biểu trái quan điểm như vậy", Chủ tịch Hiệp hội Quyền sao chép chia sẻ.

Theo Dân Trí