[hoatigon208410]

*
* *

Năm chú bé theo nhau chui thoăn thoắt qua các lỗ tường đục, nhà nọ xuyên nhà kia. Các chú đều mặc quần áo rộng quá khổ, mỗi chú cầm tay một chiếc gậy khua lung tung phía trước để xua rắn. Những ngày đầu nổ súng, nhân dân Hà Nội tự phá vỡ tường nhà, tạo ra lối đi thông suốt dãy phố nọ sang phố kia mà không cần ra ngoài đường. Từ lối đi này, giặc Pháp đã bị ta giáng nhiều đòn bất ngờ không kịp trở tay.


Đến một căn nhà đổ sập nghẽn lối, Hoàng Quyên quay lại bảo đồng đội:
- Đây là đầu ô rồi, ta ra đường đi công khai. Cứ đàng hoàng mà bước, phải đi như trẻ lang thang thật sự. Chức ghi nhớ những điểm đóng quân của địch nhé.


Ngay đầu ô Cầu Dền vẫn còn một chiến luỹ cao sừng sững chắn ngang. Các chú kéo nhau leo qua. Chiến luỹ được dựng lên bằng đất và các đường ray tàu điện. Phía trước chiến luỹ là một hố sâu, đầy nước, xa nữa trên mặt đường nhựa nham nhở úp la liệt nồi đồng, niêu đất, chum vại... di vật nghi trang đặt mìn cản giặc của chiến sĩ tự vệ thành.


Đường phố vắng vẻ một cách khó chịu. Hoạ hoằn mới có hai người dân hớt hải đi lại, dáng lấm lét, sợ sệt. Hai bên đường, cây cối, cột điện đổ nghiêng ngả. Lòng đường nhựa bị cày xới, đường tàu điện bị bóc tung từng đoạn. Gạch ngói vỡ vụn ngổn ngang khắp nơi.


Bỗng từ ngõ Chùa Vua, ba tên lính Tây đột ngột hiện ra. Chúng mặc đồ dạ xám, mũ ca-lô đỏ đội lệch. Thằng nào cũng xách lủng củng những đồ đạc đi hôi được: quạt máy, bàn là, bếp điện, giày ủng... Chúng quấn đầy cổ những vải, lụa len, dạ, cả quần dài và áo lót phụ nữ. Tụi lính giương những cặp mắt đục lờ đờ, quàu quạu nhìn đám trẻ, rồi phá lên cười sằng sặc.


Các chú thản nhiên đi qua mặt chúng. Bước được một bước, Chức lém còn quay lại nhổ phì một cái, bĩu môi khinh bỉ.


Đặt chân lên phố Huế, Thân thấy trong lòng bừng bừng rạo rực. Những kỉ niệm thân thiết rộn lên. Phố Huế đây rồi! Nhanh thật. Mới ngày nào mình cùng các bạn khua vang trống ếch trên đường phố rực cờ hoa. Kia là hiệu cắt tóc Bình Minh, mỗi tháng hai lần chị Bích Hạnh dắt mình tới đó, ông thợ cạo hói trán tha hồ vặt đầu, véo tai. Sao hồi ấy mình sợ cắt tóc thế nhỉ? Kia nữa - cửa hàng chữa đồng hồ Thanh Bình, chiếc đồng hồ bằng gỗ to tướng, tròn xoe không còn nữa. Ngay cạnh là nhà bán gạch ngói Vạn Thắng, lúc nào đi qua cũng ngửi thấy hăng hăng mùi đất nung. Và đây, ngõ Đông Xuyên sâu hun hút, nơi mình sống với gia đình bao nhiêu năm. Cây bàng đầu ngõ chưa bị quật đổ, quả nó trước kia chín vàng thơm phức, đập hột lấy nhân ăn bùi và béo ngậy. Không biết giờ này bố mẹ, anh chị ở đâu? Chắc là nhớ thằng Thân út ít này lắm đây. Hôm chạy tản cư, các anh chị bắt Thân phải về quê cùng bố mẹ. Chú vờ ngoan ngoãn vâng lời, nhưng đi quá chợ Mơ, nhân lúc lộn xộn, Thân bỏ trốn quay lại làm liên lạc cho tự vệ chiến đấu khu vực chợ Hôm.


Mọi người dừng chân hồi lâu bên Hồ Gươm. Tháp Rùa cổ kính vẫn uy nghi đứng đó, nhưng sao lẻ loi, chới với lạ thường. Bóng tháp soi mình xuống mặt nước xanh đen sủi ngầu bọt bẩn. Quanh hồ, rác rưởi ngập ngụa chất đống. Bất giác, Thân buông tiếng thở dài. Còn đâu nữa cảnh đèn sao nhấp nháy muôn màu và những thuyền rồng kết hoa bơi lượn. Chao ôi, cái ngày rằm tháng Tám đáng ghi nhớ ấy...


Trong lúc Thân bột say sưa nghĩ về dĩ vãng, Thụ đau đớn nhìn mặt hồ, chợt chỉ tay bảo Quyên:
- Tăm tôm càng, đằng ấy thấy chưa? Nguồn sống là đấy!...


Chức lém đã có trong tay một chiếc mê rổ từ lúc nào. Chú xắn quần, xăm xăm định lội xuống nước, miệng liến thoắng:
- Tuyệt thật, tuyệt thật! Tớ phải thử một mẻ xem.


Quyên ngăn Chức lại:
- Hãy khoan, chờ lúc quay về đã nào. Việc của chúng mình lúc này là phải đi đủ một vòng thành phố đã.


Đám trẻ lang thang đi dọc Hồ Gươm, tiến về phía bắc Hàng Đào, Hàng Ngang, Hàng Đường, Hàng Bạc... Đâu đâu cũng cảnh nhà xiêu, mái sập, in hằn dấu vết tàn phá của chiến tranh. Đầu Hàng Buồm vẫn nguyên vẹn một ụ súng đắp nổi bằng những bao đường đen, bột lọc; nắng mưa làm cho cái ụ súng hiếm có ấy chảy nhão ra, ruồi bu đen đặc.
- Phố Hàng Đường! - Chức reo lên với cảm xúc nóng bỏng.


Hiệu Mỹ Hoà, nơi đóng quân của đội Quyết tử đâm bom ba càng mà Chức đã nhiều lần lui tới, nay chỉ còn là một đống gạch bề bộn. Quầy hàng lồng kính bày bánh nướng, bánh dẻo trước kia, đã bị ngói rơi phá sập, kính vỡ văng đầy mặt hè.


Các chú vào chợ Đồng Xuân, nhìn ngơ ngẩn cảnh hoang tàn trong khu chợ rộng lớn. Mái tôn thủng lỗ chỗ trang kim, tấm vặn queo, tấm rơi lưng chừng lung liêng. Các gian hàng ngổn ngang bàn ghế gãy, bồ sọt thủng nát. Dãy phản thịt đây kia, nơi các chiến sĩ thủ đô quyết tử đã từng vật lộn với những tên lính Tây to béo, vung mã tấu chém chúng như phạt chuối.


Khó nói hết được niềm xúc động lâng lâng tự hào xen lẫn nhớ thương, uất ức của mỗi người khi họ trở về hoạt động trong thành phố quê hương thân yêu đã rơi vào tay giặc!


Trên đường quay về, mỗi chú bé đã có trong tay một thứ đồ dùng. Chức lém kiếm đâu được cả cái riu còn khá tốt. Chức là người đầu tiên lội xuống hồ Gươm. Chú đẩy riu về phía trước, đi men theo bờ và nhấc lên mẻ đầu tiên mấy chục con tôm càng bằng ngón tay cái. Cả bọn hùa nhau xuống hồ dùng thúng, mẹt, rổ, rá vớt tôm. Chỉ một loáng đã được lưng rổ to. Những con tôm càng nhảy lao xao, tánh tách.


Như người nội trợ giỏi, Thụ lẩm nhẩm tính toán:
- Từng này bét ra cũng đến bốn năm cân tôm. Đắt như tôm tươi cơ mà! Làm một tuần liền, bán đi thừa sức sắm đồ nghề. Cặp báo, hòm đánh giày, thùng đựng lạc rang... có đáng bao nhiêu. Tiền còn lại thì chi mỗi ngày cho mỗi đứa một đồng, tha hồ mà no bụng.


Chức đẩy riu tôm, mắt nhìn về phía tháp Rùa. Chú nói nhỏ với Thân đang khua nước oàm oạp bên cạnh:
- Đằng ấy thử nghĩ xem, lúc này mà trên đỉnh tháp Rùa có một lá cờ đỏ sao vàng tung bay thì khoái biết mấy!
Thân ngừng tay, đưa mắt nhìn bạn như muốn bảo: “Cứ mò tôm đi, chuyện ấy sau hẵng hay”. Như không để ý, Chức cứ lẩm nhẩm một mình. Hình ảnh một lá cờ Tổ quốc chói lọi đã choán hết tâm trí chú bé.


Mọi người đang mải mê xúc tôm, bỗng Tâm ngẩng lên, nói cộc lốc:
- Bọn Tây!


Một chiếc xe cam-nhông nhà binh phóng đến phanh rít bên lề đường. Từ khoang lái bước xuống một mụ đàn bà béo núng nính, quần lĩnh bóng nhẫy, mặt bự phấn son. Chiếc cổ nung núc những thịt của mụ quấn hai vòng dây chuyền vàng choé. Trời rét như cắt, mụ chỉ mặc độc một cái áo phin mỏng tang, lồ lộ tấm áo nịt màu hồng bó chẽn bên trong. Mụ vừa chui ra, hai tên lính Tây từ thùng xe liền nhảy xuống chĩa súng về phía lũ trẻ.
- Mấy nhãi ranh kia mò gì dưới đấy, hả? - Mụ béo khuỳnh tay chống nạnh the thé quát hỏi.


Năm chú bé, vẻ sợ sệt, len lén leo lên bờ đứng nép vào nhau. Thụ mạnh bạo lên tiếng:
- Chúng tôi kiếm ăn.
- Ái chà chà! - Con mụ rít lên, giọng chua khé. - Mày dám ăn nói với bà như thế ư? Thằng lỏi kia! Bọn bay dễ không biết cả thành phố này đã thuộc về ai hay sao? Quân lộn xộn mất nết. Bà truyền cho mà biết, một ngọn cỏ ở đây cũng là của các quan Tây. Chúng mày là đồ ăn trộm. Hiểu chưa? A-lê về bốt!


Thụ nghĩ căm trong bụng vô cùng. Con mụ nói mà chẳng ngượng mồm. Điệu bộ mụ ta giống hệt thằng đội xếp mắt lươn đã vô cớ đánh Thụ một trận nhừ tử ở cửa chợ Hôm hồi trước Cách mạng. Chỉ khác nhau, mụ là đàn bà và trong tay thiếu một cây dùi cui cao su mà thôi.


Hoàng Quyên bước lên một bước, lễ phép thưa:
- Bẩm bà lớn, em nó trót nói hỗn, xin bà lớn tha cho. Chúng con bị lạc cả bố mẹ, phải dựa vào nhau để kiếm miếng ăn. Bà lớn rủ lòng thương.


Chức vờ run run hai đầu gối, mắt lấm lét nhìn mụ béo, làm vẻ nói không ra hơi:
- Bẩm quan bà xin làm phúc xá tội cho chúng con.


Mụ béo buông tay khỏi hông, giọng dịu đi một chút:
- Ờ ờ, hai thằng này ăn nói khớ đấy.


Nói rồi mụ nhìn rổ tôm càng nhảy lao xao, hất hàm:
- Có bán không, bọn bay?


- Bẩm bà lớn, có chứ ạ! Tôm tươi nguyên chất - Tâm bạch biến gãi đầu, nhanh nhảu đáp.
- Bao nhiêu tiền bà sẽ trả. Nhẽ ra thì bà tịch thu tất tật cơ đấy. - Mụ béo nói giọng ngọt xớt.


Không biết nên lấy mấy đồng là vừa giá, Tâm nhìn Thân, Thân lại nhìn Chức, Hoàng Quyên đưa mắt cho Thụ. Thụ buông một câu gọn lỏn:
- Năm chục đồng!


Mụ béo ra điều lởi xởi:
- Ừ, bà trả đủ năm chục.


Nhưng liền đó, mụ đã làm các chú tưng hửng và lo ngại. Mụ bảo:
- Đem tôm ra xe, rồi về cả đồn mà lấy tiền.


Thân vội thưa:
- Bẩm bà lớn cho xin luôn tiền ở đây ạ. Chúng con còn phải lo kiếm miếng ngày mai.
- Về chỗ quan lớn cũng khối việc, lại toàn thức ăn ngon. Về đồn bây giờ bà sẽ cho ngay mỗi thằng một cái bánh tây và một hộp thịt bò. Lần sau mò được tôm mang đến, bà sẽ trả tiền tút suỵt. Bà là người nhà quan đồn trưởng, bà đâu thèm quỵt lũ bay.


Nghe mụ béo nói, Quyên hiểu ngay mụ là vợ một thằng quan Tây chỉ huy một đồn nào đó gần đây. Mụ ta đang cần lao công tạp dịch, mang ô tô đi lùng mà không bắt được ai. Nội ngoại thành đều vắng tanh vắng ngắt, lấy đâu ra người. Vớ được lũ trẻ lang thang này, nhất định mụ sẽ tìm mọi cách lùa về bằng được mới nghe. Hai tên lính Tây lăm lăm súng đứng kia, không dễ gì chạy thoát với chúng. Quyên thoáng nghĩ rất nhanh: Đây cũng là dịp tốt để biết tình hình địch. Chú nhìn đồng đội một lượt rồi nói:
- Chúng mày ạ, tao thấy về đồn hầu hạ bà lớn là hơn cả. Chúng mình có việc làm, được ăn ngon, lại khỏi lang thang mỏi chân. Sau này thằng nào tìm thấy gia đình, xin với bà lớn, chắc sẽ được về ngay thôi.


Mụ béo hí hí:
- Ờ, về ngay, rất dễ. Bà chỉ nói với quan một câu là các bay được cấp giấy đi mọi xứ sở. Làm hết việc ở chỗ bà thì lại đi mò tôm, bắt cá bán cho bà, chả đi đâu mà thiệt.


Như đã ngã giá xong xuôi, đám trẻ lang thang hí hửng lục tục lên xe. Chức bê lễ mễ rổ tôm đặt cẩn thận vào ca-bin, ngay dưới chân mụ.


Chiếc xe chạy xuôi về Bạch Mai, thỉnh thoảng nhảy chồm chồm như phải bỏng. Nó lắc lư một cách khó nhọc, lượn vòng vèo tránh những ổ gà và chướng ngại còn rải rác trên mặt đường nhựa.


Đến chợ Mơ, xe quặt sang đường Đại La, bò thêm một quãng rồi đỗ trước cổng bốt Mai Động. Một tên lính da đen đứng gác bên chiếc lô cốt to bè, giương cặp mắt trắng dã nhìn lũ trẻ lố nhố trên thùng xe. Vừa thấy mụ béo thò đầu ra ca-bin, hắn cười nhăn nhở rồi vội nhắc cây tre chắn ngang cổng. Chiếc xe phóng thẳng vào sân bốt.
Bốt Mai Động giống như cái trại nuôi bò sữa loại nhỏ. Ba dãy nhà lính thấp lè tè bao quanh một khoảng đất vuông chật hẹp. Chính giữa khoảng đất gọi là sân bốt ấy, chọc thẳng lên trời một đoạn bương dài, nứt toác, trên ngọn lòng thòng sợi dây buộc rũ xuống lá cờ tam tài bạc phếch. Khắp sân, rác bẩn, ruồi nhặng vo ve, mùi hôi lợm giọng.


Đúng như dự đoán của Hoàng Quyên, mụ béo là vợ thằng Tây già quan một chỉ huy bốt Mai Động. Mụ thay chồng đi bắt phu về sửa sang trại lính, để dễ bớt xén tiền công sá.


Ngày đầu tiên các chú đã phải làm cật lực từ sáng đến tối mịt, với công việc dọn dẹp nhà ở, giặt giũ chăn màn, áo quần cho vợ chồng mụ béo.


Ngày thứ hai, tất cả đi kéo xe bò dọn rác. Đến ngày thứ ba thì mụ bắt đầu chia các chú thành từng nhóm. Quyên và Thụ dọn rác. Chức lém được mụ béo tin cẩn giao việc phụ nấu ăn cho lính. Thân và Tâm chuyên giặt giũ, quét dọn, hầu hạ trong nhà lão đồn trưởng.


Hoàng Quyên đã quyết định mọi người phải tuân theo và làm thật tốt những công việc do mụ béo xếp đặt. Các chú nhanh chóng gây được lòng tin của mụ béo. Mụ ta khoản đãi các chú không được hậu hĩ như đã hứa, nhưng ăn uống hàng ngày cũng chẳng đến nỗi nào. Mới có vài buổi mà Chức lém đã hai lần thủ được gà quay chia cho đồng đội.


Thực hiện sự phân công của Quyên, hết ngày thứ ba, Chức đã vẽ xong một bản đồ chi tiết, trong đó ghi rõ nơi đặt ụ súng, nhà kho, nhà ở và quân số địch ngủ đêm trong từng căn trại.


Đã đến lúc phải ra đi. Quyên bí mật chỉ thị cho từng người...


Trời vừa sáng, Chức đã đến năn nỉ với mụ béo:
- Bẩm bà, thầy quản bếp muốn có bữa ăn tanh cho lính nhưng nhà thầu không dám nhận, vì tôm cá hiếm lắm. Bà cho phép chúng con đi xúc tôm càng, chỉ từ giờ đến trưa là được hàng yến.


Mụ béo lẩm bẩm tính: Mười cân tôm càng giao cho nhà bếp, có thể kiếm tới năm trăm đồng bạc. Thấy món bở, mụ chẳng cần suy nghĩ, gật đầu lia lịa và lên giọng nhân đức giả:
- Ờ, phải đấy. Nghĩ khổ cho mấy chú lính bị nhà thầu ăn chặn cả. Bọn bay chịu khó xúc nhiều nhiều vào nhưng về phải nhớ giao cho bà kiểm soát, nghe chưa?


Mụ đinh ninh rằng lũ trẻ lang thang đói khổ đã bén mùi bánh tây thịt hộp, sẽ chẳng dại gì rời bỏ chốn này.
Được lệnh bà quan đồn, năm chú bé xách rổ, vác giậm hăm hở lên đường... Về đến ngôi nhà hoang làng Quỳnh Lôi, mọi người lăn ra cười như nắc nẻ. Chức lôi ra từ trong cái giậm một con gà luộc béo ngậy. Chú vung tay nói như diễn thuyết:
- Tớ đem theo món quà lưu niệm của bà lớn để tặng lại các cậu. Phải liên hoan một bữa, để ghi nhớ cái ngày chúng ta bước vào trận tuyến mới.


Tâm và Thân vỗ tay đôm đốp hoan hô Chức lém.

......