[buivhai]

b. Hội chứng dương minh:

Do tà vào lý gây phiền
Hoặc mất tân dịch vì thầy chữa sai
Làm cho táo kết vị trường (trường vị)
Ở kinh thì sẽ sốt cao, khát nhiều
Sợ nóng, vật vã, hạn ra
Chưa có táo bón, lưỡi coi rêu vàng
Mạch hồng đó, nếu thầy coi
Cứ thuốc thanh nhiệt sinh tân ta điền.

Ậ phủ cứ sốt từng cơn
Bụng đầy đau, táo, liên miên hãn trào.
Lưỡi sạm khô, hoặc vàng khô
Trầm thực hưu lực: hạ công chữa tài.

c. Hội chứng thiếu dương:

Bán biểu bán lý: thiếu dương
Do tà vốn ở thái dương truyền vào
Lâm sàng đắng miệng mắt hoa
Lúc sốt, lúc rét, họng khô thật buồn
Ngực sườn đầy tức, thèm nôn
Tâm thì bứt dứt, chán ăn, mạch huyền
Muốn chữa hoá giải thiếu dương
Dương minh hội chứng; thái dương kiêm vào.
(Hội chứng thái dương còn kiêm hội chứng phủ dương minh và thái dương)

[buivhai]

8. Tỳ thận dương hư:

Lâm sàng sợ lạnh, mệt người
Phù thũng, cổ trướng, lưỡi xem nhạt màu
Rêu trắng, đại lỏng, chi hàn
Mạch thì tế nhược, bổ ôn thận tỳ.

9. Can thận âm hư:

Lâm sàng lưng gối yếu mềm
Ù tai, chóng mặt, mắt hoa, đau sườn
Họng khô, má đỏ, di tinh
Đỏ lưỡi, hãn trộm, nguyệt kinh không đều.
Bắt mạch tế sác bạn à
Tư bổ can thận phép này chữa hay.



IV. Hội chứng bệnh lục kinh, dịch vệ khí huyết.
1. Hội chứng bệnh lục kinh:
a. Hội chứng thái dương:

Biểu hư tên gọi trúng phong
Biểu thực thì cứ thương hàn gọi tên
Hai chứng trên thái dương kinh
Súc thuỷ, ứ huyết, thái dương phủ rồi.

Trúng phong sợ gió, nhức đầu
Cơ thể phát sốt, mồ hôi ra nhiều
Bắt mạch phù hoãn bạn à
Phát hãn, dinh vệ điều hoà là xong

Thương hàn sợ lạnh, nhức đầu
Đau mình, khớp, suyễn, mồ hôi không trào.
Mạch thì phù khẩn bạn à
Khai biểu, phát hãn, phép đây chữa tài

[buivhai]

d. Hội chứng thái âm:

Chữa sai các bệnh tam dương
Hay tà vốn ở dương minh truyền vào
Công năng tỳ vị giảm liền
Đau bụng, đầy bụng, mửa, nôn, thích chườm.
Ỉa chảy, nhạt lưỡi, chán ăn.
Mạch trầm trì hoãn, miệng không khát nhiều
Phép chữa ôn trung tán hàn
Coi thì coi kỹ kẻo đâu lại lầm.

e. Hội chứng thiếu âm:

Thiếu âm: dương hỏng (hư), lý hàn
Tâm thận suy thoái công năng mất rồi.

Hư hàn sợ lạnh vật nhiều
Tiểu trắng, muốn ngủ, lưỡi coi nhạt màu
Muốn nôn mà chẳng thể nôn
Ỉa chảy, chi lạnh, mạch vi tế rồi
Muốn chữa ắt phải hồi dương
Phù dương để chọi thiếu âm hư hàn.

Hư nhiệt không ngủ, tiểu vàng
Bứt dứt khó chịu, miệng khô lưỡi hồng (đỏ)
Rêu trắng, khô họng, tâm phiền
Mạch thời tế sác, ỉa thì chảy ra
Muốn chữa tất phải dưỡng âm
Và thêm thanh nhiệt mới mong bệnh lành.

[Nguyễn Thị AP]

Làm được như bạn buivhai thật khó
"Đông y" mấy ai dám chuyển qua thơ
Cỡ những Thầy quen viết sách như Nguyễn Trung Hòa, Huỳnh Minh Đức... còn nói tới nói lui mà dân chuyên ngành còn mồm chữ Ô mắt chữ I
Anh Trương Thìn thỉnh thoảng méo mó đôi câu thơ gọi là...
Tiếp đi bạn nha...
Khó lắm đó

[tranquang]

Nguyên văn bởi Nguyễn Thị AP

Làm được như bạn buivhai thật khó
"Đông y" mấy ai dám chuyển qua thơ
Cỡ những Thầy quen viết sách như Nguyễn Trung Hòa, Huỳnh Minh Đức... còn nói tới nói lui mà dân chuyên ngành còn mồm chữ Ô mắt chữ I
Anh Trương Thìn thỉnh thoảng méo mó đôi câu thơ gọi là...
Tiếp đi bạn nha...
Khó lắm đó

Còn tôi thì nghĩ bạn nên dừng lại.

Hồi tôi còn làm ở Văn Miếu (bạn có thể tham khảo tại phòng truyền thống Văn Miếu, dưới triều đại cụ Lộc) chúng tôi cũng chỉ dám truyền bá một tài liệu duy nhất hơi có "ý thơ" đó là cuốn "Châm cứu tập biên" (đại loại là định vị huyệt nọ huyệt kia ở đâu).

Chưa kể, khoa học Đông phương là một nền triết học toàn diện, Nho - Y - Lý - Số nhất thể.

Ví dụ nhé:

1. Cuốn "Dương án - Âm án" của Lê Hữu Trác.
2. Chuyện này thực dụng và bọn rẻ tiền vẫn dùng nó mà ăn hàng đống tiền:

• Giả sử một bệnh nhân đến khám, bạn đủ tài "tứ chẩn" chăng. Bắt mạch 1 mỹ nhân nó khó khăn tựa lấp bể. Chưa kể bệnh của Tiểu trường với Phế hư na ná như nhau (và những tạng - phủ tương quan không hề khác, kiểu như Tâm - Đại trường, Tỳ - Vị, can - Đởm...). Tính sao? Lập cái lá số, Thiên Đồng lạc hãm ư - Tiểu trường, Vũ Phá ngộ hung - ắt là Phế.... Chưa kể hàng núi chuyện khác.
• Một đứa trẻ chưa đủ tuổi để chính tinh đắc thế, xem cái rau dưa ăn vào miệng liệu đủ để "phán" chưa?
• Vô phúc có một ca bệnh ở não (phủ kỳ hằng) tiên sinh tính sao? Hay là treo cái biển: "Chỉ chữa những ca dễ"...

Có thể lão phu sai trong một cơn say... và đang rửa tai nghe phản bác!

Mệnh lưu đến Hồng Đào Không Kiếp đừng tưởng lấy được vợ nữa nhé... Ung thư lúc đó sang Mỹ cũng vô nghĩa...

"Vạn thế sư biểu" còn cúi đầu bảo sống thêm vài chục năm nữa còn chưa dám nói...

Có một cuốn mà Bùi tiên sinh nên dịch để xem, rất có lợi cho Đông phương học liệu, đó là cuốn "Hoàng Cực Kinh thế thư" của Thiệu Khang Tiết, mong tiên sinh chiếu cố... Câu đầu nó thế này :"Nho giả, trung thiên địa nhi sinh, cao kiến viễn chí...", trong đó có 2 thiên "Ngư Tiều vấn đối mà các Nho sinh đời sau tranh nhau mượn cho mình (có cả cụ Nguyễn Đình Chiểu nhà ta).

[buivhai]

f. Hội chứng quyết âm:

Quyết âm là cuối của âm
Bắt đầu dương đó, bạn hay chưa nào
Trong âm bỗng có dương hàn
Hàn cực sinh nhiệt nên: pha nhiệt hàn

Hàn quyết chi tất lạnh rồi
Không sốt, sợ rét, lưỡi coi nhạt màu
Mạch vi muốn tuyệt, bạn ơi
Hồ dương cứu nghịch, mau mau chữa nào.

Nhiệt quyết tiểu tiện đỏ vàng
Phiền nhiệt, chi lạnh, lưỡi rêu vàng màu
Mạch hoạt, thầy bắt mà coi
Liễm âm tiết nhiệt là phương chữa rồi.

Hồi quyết thi thoảng bồn chồn
Ăn vào nôn vội, lại thường ra run.
Chân tay quyết lạnh, mạch vi
Phép chữa: ôn vị yên giun là thường.

[buivhai]

2. Hội chứng vệ khí dinh huyết:
a. Chứng ở phần vệ:

Phần vệ tà ở nông dương
Hơi sợ gió, lạnh, họng đau, khát nhiều.
Ho, sốt, mạch phù sác đây
Tân lương giải biểu là phương chữa tài.

b. Chứng ở phần khí:

Chứng ở phần khí chính là
Tà bệnh ấy đã vào sâu dương phần.
Mồ hôi ra lắm, khát nhiều
Sốt và sợ nóng, mạch hồng đại đây
Thanh nhiệt ở khí đúng bài
Bạn ơi nhớ lấy chữa đau cho tài.

Ôn tà mà kết ngực rồi
Sốt cao, sợ nóng, bồn chồn, hay nôn
Thanh thấu uất nhiệt là phương
Thầy mau kê thuốc, cho người qua đau.

Ôn tà vào kết vị trường (trường vị)
Đầy bụng, đau bụng, táo ra, sảng nhiều
Triều nhiệt, nhiệt kết bàng lưu
Phép chữa: công hạ, ấy là bệnh qua.

[buivhai]

c. Chứng ở phần dinh:

Dinh phần tà bệnh: nông âm
Nặng hơn vệ khí, nhẹ hơn huyết phần
Kinh mạch chưa bị tổn thương
Chất lưỡi đỏ giáng, sốt: đêm hơn ngày
Vật vã không ngủ nói nhàm
Ban chẩn lúc hiện, lúc không rõ ràng
Mạch sẽ tế sác bạn à
Thanh dinh thấu nhiệt là phương chữa rồi.

Nếu mà nhiệt nhập tâm bào
Lưỡi thì đỏ giáng, hôn mê, nói nhàm
Tế sác, hoạt sác mạch rồi
Thanh tâm khai khiếu, chữa là khỏi thôi.

d. Chứng ở phần huyết:

Huyết phần tà bệnh: sâu âm
Giai đoạn nặng nhất, tổn thương huyết rồi

Nhiệt làm thương tổn huyết thì
Quyết lạnh, nói sảng, phát cuồng giật co
Phép chữa: lương huyết tức phong
Hoặc là thanh can tức phong mà dùng.

Huyết nhiệt: chảy máu tức thì
Bên ngoài ban chẩn, máu cam là thường
Trong thì đái máu, ỉa, nôn
Sốt cao không ngủ, nặng đêm hơn ngày
Lòng tay chân cứ nóng hoài
Mạch sác, lưỡi đỏ: đúng là nhiệt gây
Lương huyết, chỉ huyết là phương
Thầy mau nhớ lấy, đem dùng một mai.

[buivhai]

PHẦN X
NHỮNG NGUYÊN TẮC
VÀ PHƯƠNG PHÁP CHỮA BỆNH

I. Những nguyên tắc chữa bệnh:

Chữa bệnh phải rõ nguyên nhân
Ngọn, gốc, hoãn, cấp phân minh tỏ tường
Bổ, tả, khai, hạp, lưu tâm
Chính trị, phản trị luôn luôn rạch ròi
Lại tuỳ giai đoạn mà theo
Sơ, trung, mạt đó, nhìn vào đặt phương.

1. Chữa bệnh phải tìm gốc bệnh (Trị bệnh tắc cầu kỳ bản):

Chữa bệnh phải biết ngọn nguồn
Là do sự mất cân bằng âm dương
Một là bởi có nguyên nhân
Hai vì chính khí suy nên tạo thành
Muốn thiết lập lại thăng bằng
Khu tà, phù chính nhớ ngay nghe thầy

2. Chữa bệnh phải phân rõ ngọn, gốc, hoãn, cấp (Tiêu, bản, hoãn, cấp):

Ngọn, gốc tóm tắt như sau:
Ngọn là triệu trứng, gốc là nguyên nhân
Ngọn và gốc đối lập nhau
Gốc bệnh ở dưới, thuộc ngay lý phần
Ngọn bệnh thuộc biểu, ở trên
Khi chữa cần phải theo nguyên tắc này
Cấp thì phải trị ngọn ngay
Hoãn thì trị gốc, từ từ mà lo
Cả ngọn và gốc đều nguy
Thì cần phải chữa cả hai kịp thời.

[buivhai]

3. Chữa bệnh có bổ, có tả:

Quá trình bệnh biến là do
Chính khí, tà khí đấu tranh không ngừng
Chính hư, tà thực thì nguy
Hư thì phải bổ, thực ta tả liền.

4. Chính trị và phản trị:

Bản chất của bệnh nhiều khi
Không hợp hiện tượng, thầy luôn phải dành
Chính trị, phản trị rạch ròi
Xét suy cho kĩ kẻo thang lại nhầm.

5. Chữa bệnh phải có đóng, mở (khai, hạp):

Chữa bệnh: thầy giống tướng quân
Thuốc là quân lính, bệnh như quân thù
“Bình Nam, bổ Bắc” từng phương…
Tuỳ vào quân giặc, thầy dàn quân ta.

6. Chữa bệnh phải tuỳ giai đoạn bệnh sơ, trung, mạt:

Giai đoạn khởi phát là sơ
Ta dùng pháp tả (hãn pháp), tà ra bên ngoài
Toàn phát, bệnh gọi là trung
Vừa bổ, vừa tả đẩy lui bệnh tình
Mạt là giai đoạn phục hồi
Tà suy thì chính cũng hư hao nhiều
Phải dùng phương pháp bổ, bồi
Dưỡng cho chính khí trong thân phục hồi.