[Pearly]

Lang thang tìm được bài dạy đánh guitar hay phết, chôm về để ngâm cứu, hehe .Thấy cũng hay, hữu ích và phong cách viết buồn cười vãi vật. Hì Nếu ai cũng vô tình vào đây và thấy topic cần thiết hữu ích thì để lại chút lời nhắn làm tin nhé

Đệm hát, nó là một điều không hề đơn giản như nhiều người từng nghĩ. Và nếu là đệm để tán tỉnh một ả nào đó thì lại là cả một nghệ thuật. Nên nhớ là trong một cuộc phỏng vấn xét nghiệm tâm lý mới đây nhất, với câu hỏi: Người đàn ông lý tưởng của bạn là gì, 70% các cô thiếu nữ xinh đẹp được hỏi đã nói là: Một người biết chơi Guitar…
Ấy, không hiểu sao các chị em rất nhạy cảm với cái tiếng đàn Guitar, nó quyến rũ lắm, nó ma quái lắm… một thằng đàn ông mà có thêm được cây guitar bên cạnh thì phải tăng thêm 10 thành công lực. Cũng phải thôi, chịu làm sao thấu khi vào một buổi chiều vắng lặng, ở cửa sổ nhà bên cạnh văng vẳng lên một tiếng rỉa guitar và một tiếng ca nhè nhẹ, ấm áp. Đến đá cũng phải mềm ra ấy chứ… Và trong một buổi picnic, khi thằng này thằng nọ thi nhau khoe hàng: Điện thoại anh cực xịn… bố anh vừa đi nước ngoài về… anh vừa đăng ký mãi mới xong cái con Dylan..v..v, thì chàng trai chỉ việc ngồi một góc, yên lặng và.. rỉa guitar – tóc xoã rủ cần đàn, mắt nhìn ra xa xăm, miệng thì thào êm ái... Đảm bảo hàng tá chị em cứ nhấp nhổm ngồi không yên… có lẽ chỉ trừ mấy con tóc vàng hoe, đầu đ’o có óc, tai đ’o có màng nhĩ mới có thể thờ ơ mà thôi…
Nhưng cũng như tôi đã nói, để đạt được tới cái bản lĩnh thâm hậu đến nỗi tất thảy chị em đều cảm thấy rạo rực theo từng tiếng đàn của mình, quên ăn quên ngủ, chỉ muốn kêu lên theo cùng tiếng đàn… thì cái sự luyện tập không phải chỉ là ngày một ngày hai...



Khi bạn định đệm đàn cho một cô ả nào đó hát, thì điều đầu tiên là bạn cần quan tâm đến, đó là xác định được gam chủ đạo của bài hát ấy. Sẽ có ba trường hợp chính xảy ra.
Trường hợp thứ nhất là cô ả ấy có biết đôi chút về âm nhạc, và nói trước với bạn là: “Em chỉ hát ở giọng La thứ thôi, ứ hát được giọng khác đâu…” Ờ, thế thì tốt rồi, cần đ’o gì phải đắn đo nữa, cứ hợp âm chủ đấy mà táng.
Trường hợp thứ hai là “… em đeck biết đâu, anh cứ dạo đi rồi em nhẩy vào…” Trường hợp này cũng đơn giản thôi, cứ chọn một gam tương đối và quen tay nhất mà dạo đi dạo lại theo vòng gam rồi chờ con bé nó nhấy vào hát…
Trường hợp thứ ba phát sinh sau trường hợp thứ hai. Ấy là khi bạn dạo lấy dạo để đúng mấy vòng gam quen thuộc rồi thì con bé ấy lại nhẩy vào rống lên một câu lạc mẹ nó sang gam khác…
Đấy, cái cần bàn chính là ở đây, ở trường hợp thứ ba này. Như vậy, chỉ còn cách cho nó hát trước, rồi mình hùng hục tìm gam để đệm sau. Vậy mới phát sinh ra chuyện DÒ TÌM GAM như thế nào? Và sẽ tìm gam nào trước? Phân biệt gam Trưởng; Thứ ra sao… sau đó thì sẽ chuyển từ gam này sang gam khác kiểu gì, bao giờ thì chuyển? Dựa vào đâu thì chuyển…


Ta sẽ bàn đến cụ thể từng vấn đề trên sau, nhưng bây giờ trước tiên, ta nên bàn đến khái niệm gam và tổ hợp gam, sau đó sẽ có cách để DÒ TÌM GAM (Nên nhớ là tớ chỉ nói nôm na cho thật dễ hiểu – còn bố nào muốn khoe nhạc lý thì ra chỗ khác tranh luận sau nhé):
Gam nhạc là khái niệm về một tổ hợp các nốt nhạc được đặt cùng nhau (nói thế cho ngắn gọn)
Bạn đã biết âm nhạc gồm 7 nốt chính: Đồ rê mi fa sol la si đô. Ngoài ra, còn có các nốt thăng giáng của từng nốt nhạc.
Và khi đặt 3 nốt Đồ, Mi, Sol lại với nhau, ta được một tổ hợp gam Đô trưởng, hoặc đặt 3 nốt Mi, La, Đô lại với nhau, ta được một gam La thứ. (còn vì sao lại thế thì sẽ nói sau)
Trên cây đàn Guitar, muốn bấm được một tổ hợp gam mà ta cần, chỉ việc dò tìm các nốt thuộc gam đó và bấm cho đủ các nốt đó trên cần đàn… (đơn giản thôi mà) Vậy là lại phát sinh ra một yếu tố: GAM NÀO THÌ CÓ NHỮNG NỐT GÌ
Lại nói một chút đến các nhạc phẩm Việt Nam... có một điều không thể phủ nhận là các tác phẩm của Việt Nam ta hầu như đều thuộc dạng giai điệu đơn giản. Ví dụ như các bài hát của Trịnh Công Sơn. Chỉ cần 3 gam cơ bản là có thể đệm được hàng đống bài. (ta không bàn đến chuyện hay-dở ở đây) mà điều chủ yếu là hầu hết những tác phẩm nhạc Việt vẫn quẩn quanh ở vòng gam cơ bản (1): 1- 6 - 8 (và theo quy luật: 1thứ - 6 thứ - 8 trưởng)
Nào, ta hãy đi vào lý thuyết một chút:
Ta đã biết có 7 nốt nhạc cơ bản: Đồ Rê Mi Fa Sol La Si.. ( Viết theo ký hiệu nhạc lý: C, D, E, F, G, A, H) Nhưng thực ra để đầy đủ các nốt từ nốt Đồ - đến nốt Đố (1 quãng 8 ) ta có đến 12 nốt:
C - C# - D - D# - E - F - F# - G - G# - A - A# - H.
Dựa theo cái vòng hoà âm cơ bản (1): 1-6-8, ta lấy gam A làm gam chủ đạo, tiến lên 6 nốt ta có được D, tiến thêm đến nốt thứ 8 ta được E, vậy là với gam chủ Am, ta có tổ hợp Am - ** - E. Cứ theo cách đấy, nếu lấy gam E (mi) làm chủ đạo, ta được Em - Am - H.
Chỉ cần nắm chắc cái hoà âm cơ bản (1) kia, bạn có thể chơi được rất nhiều nhạc phẩm của Việt Nam... Và dĩ nhiên là cũng có thể dùng thêm nhiều hợp âm khác nữa đi kèm, nhưng dẫu sao điều tôi muốn nói đến đó là 3 hợp âm chính, cột sống trong một tác phẩm là như vậy...
Ví dụ cụ thể:
Cát bụi:
Hạt bụi (Am)nào hoá kiếp thân tôi, để một (**)mai tôi về làm cát (Am)bụi, (E)ôi cát bụi tuyệt (**)vời, mặt trời (E)soi một kiếp rong (E)chơi...
Tóc gió thôi bay:
Chiều (Am)mưa có một (**)người con gái nhớ (Am)quê xa vời (E)vợi, dòng (**)sông giấc mơ (Am)xưa một thời thiếu (F)nữ buồn (E)trôi, tuổi (C)thơ xưa đã (**)xa, người xưa xa cách (Am)xa, còn (**)đâu bóng quê (Am)nhà trong chiều xa (E)vắng, thuyền (C)xưa xuôi (**)dòng, người (F)xưa đã có (Am)chồng, buồn (**)vui những tháng năm bên người yêu (F)dấu, tóc gió thôi (E)bay, như ngày (Am)xưa..
(Ở bài Tóc gió thôi bay này, có thêm 2 gam phụ là Đô trưởng (C), và Fa trưởng (F))
Chắc các bạn nhận ra một điều là hầu như mở đầu, sau gam chủ đạo đều là gam 6... và trước khi kết về gam chủ đạo, cũng đều là gam 8... bạn nghĩ gì về điều này???

[unnamed][1](http://daphuc.info/forum/showthread.php?t=1281&page=1)

[Pearly]

Về đệm hát, có nhiều kiểu đệm lắm. Một thằng chơi Guitar giỏi không phải là một thằng chơi đúng nốt nhạc, đúng bài bản nhạc, chơi một lèo từ đầu đến cuối không sai câu nào. Không phải vậy! Một thằng chơi Guitar giỏi là một thằng biết chơi đúng lúc, biết sai đúng lúc, biết quên đúng lúc, biết dừng đúng lúc, biết bấm "sai" đúng chỗ... Biết nên chơi thế nào và chơi trước ai. Bởi vậy, xét nghĩ cũng giống như cái trò quân sự ấy - biết rõ đối thủ, phân tích thời điểm, ra đòn chuẩn xác. Như vậy tiếng đàn của ta mới thực sự có hiệu lực và đạt kết quả như ý. Ta nên phân ra nhiều trường hợp cụ thể với nhiều cách đệm như sau:
- Đệm phừng phừng_ như mấy chú tá điền bổ củi - kiểu này thường đệm vào những lúc cao trào của những cuộc hội trại, khi mà "một mình giữa bầy sói", chỉ mình mình với cây đàn giữa một rừng mồm đang gào thét: "nổi lửa lên em... nổi lửa lên em..."
- Đệm thong thả_ khi mà cuộc vui đã vào cuối canh, bọn tá điền "giọng hát to, tay đàn khoẻ" đã mệt mỏi hết rồi. Chỉ còn mình và mấy ả mặt đang nghệt ra, vừa buồn ngủ vừa mệt...
- Đệm trữ tình_ khi chỉ mình mình với nàng... trong một không gian tĩnh mịch, khi mà những thằng phá đám và những con ả xấu xí đã không còn quấy rầy.
- Đệm dụ dỗ_ Khi mình biết rằng ở bên kia bờ tường, có một ả đang vừa... tắm giặt vừa lắng nghe tiếng đàn của mình.
- Đệm lãng mạn_ Khi ngồi trước những ả: Sống nội tâm, yêu mầu tím, ghét sự giả dối, thích hoa bất tử...
- Đệm theo mốt_ khi ngồi trước những con ranh con quần ngố tóc vàng hoe chỉ thích phim hàn quốc và trai hàn quốc...
------
+ Với trường hợp đệm tá điền ở hội trại, đòi hỏi bạn chỉ cần có một .. sức khỏe phi thường ... bởi vì ở trường hợp này, không phải là tiếng đàn của bạn hoà cùng tiếng hát của nó, mà là chúng nó gào rú và bạn phải làm nhiệm vụ đệm theo cho đúng nhịp, đúng giai điệu của chúng nó. Và không nhất thiết phải đúng Gam, bởi vì chúng nó cũng chẳng cần biết bạn đang chơi gam gì đâu...
+ Trường hợp đệm thong thả, khi mà chỉ còn ít người thưởng thức. Trường hợp này thì bạn cần phải chơi quạt chả nhẹ nhàng. Nếu như chơi cho ả nào đó hát solo thì nên dò nốt trước khi nó hát. Tránh trường hợp nó cứ gào một đằng, mình phừng phừng một nẻo, mãi mới mò ra đúng gam thì nó đã hát xong mẹ nó rồi... (Phần sau tôi sẽ hướng dẫn cụ thể cách dò gam sao cho nhanh và chuẩn xác)
+ Trường hợp đệm trữ tình, khi chỉ còn mình mình với ả. Lúc này thì không thể quạt chả phừng phừng được, mất mẹ nó hết sự lãng mạng. Lúc này chỉ nên đệm theo kiểu rải nốt hợp âm (cũng sẽ nói cụ thể sau). Kiểu rải hợp âm này nó sẽ như từng giọt nước, tí tách... tí tách len lỏi vào sâu thẳm tâm hồn nàng. Đôi khi ngừng lại một vài giây, như thể mình đang bị không gian và thời gian chế ngự... (lúc này thì có thể đưa tay lên ngoáy mũi hoặc nắm lấy tay nàng - tuỳ thời điểm chọn) Những lúc này đôi khi phải đá thêm mấy bản nhạc không lời trữ tình như Rô-măng, lá thư gửi Ê-Ly, hay Triệu bông hồng... Đảm bảo mặt mũi ả sẽ ngu đi, mắt lờ đờ ngây dại, chân tay mềm nhũn ra (thôi, đ''o dám tưởng tượng nữa!)
+ Đệm dụ dỗ_ áp dụng khi mình đang ở trong căn phòng ký túc xá chẳng hạn, bên bờ tường bên kia là khu nữ sinh. Vào một buổi trưa vắng vẻ, khi các con giời xôi thịt đã đi ngủ hết... chỉ còn tiếng xào xạc của những cơn gió mùa Thu hiu hắt thổi vào các tán lá cùng với tiếng róc rách nước trong cái chậu thau mà nàng đang... giặt đồ. Những lúc này thì tuyệt đối không thể dùng phương pháp quạt chả, một là sẽ bị bọn cùng phòng úp xô vào đầu mà tẩn vì tội phá vỡ giấc ngủ, hai là giữa trưa yên ả, tiếng gào rú thảm thiết của ta sẽ không khác gì tiếng sói tru nửa đêm. Lúc này cũng chỉ nên rải hợp âm nhè nhẹ, nhưng đôi khi nên có những đoạn cao trào thống thiết, thê lương. Chủ đề thì nên nói đến quê hương, nói đến dòng sông, nói đến cây tre, mái đình... và cố gắng quên đi các khoản nợ ở căn-tin, cố gắng quên đi cái ngứa của căn bệnh ghẻ quen thuộc đang hành hạ cơ thể... hãy chơi thật dịu dàng, cứ như là mình là một người sống nội tâm lắm ấy...
+ Đệm lãng mạn: Kiểu này dành cho những ả thường sống với một tâm hồn... dở hơi. Những ả luôn găm ở cạp quần một hai cuốn sổ thơ tình Xuân Diệu... Với những ả này thì ta nên tỏ một vẻ phớt đời. Tay rải rải vài nốt, miệng lảm nhảm vài câu, mắt nhìn ra xa xăm... quên đi mọi thứ, thờ ơ mọi thứ... cứ như xung quanh ta chỉ toàn ruồi nhặng vậy. Cái ngữ hâm hâm này mà ta tỏ vẻ quan tâm đến nó là hỏng hết mọi việc. Ta phải thể hiện mình là một con người sống với một tâm hồn bao la, một tinh thần bay bổng, lãng mạn. Mà cũng nên chọn những bài phổ nhạc từ các bài thơ quen thuộc như: "..Khung cửa sổ hai nhà cuối phố... chẳng hiểu vì sao không khép bao giờ..." hay "...em không nghe mùa thu, lá thu kêu xào xạc, con nai vàng ngơ ngác, đạp trên lá vàng khô..."... và thể nào cái ả này cũng tỏ vẻ hiểu biết thốt lên: "- à, hình như bài này là Tiếng Thu của Lưu Trọng Lư anh nhẩy!" Lúc này mình nên ngừng tiếng đàn và giả vờ khen lấy một câu: "- Ôi, sao em cũng biết bài này à, em thật lãng mạn đấy!" (thực ra đứa đ''o nào học qua phổ thông mà chẳng biết)
- Còn kiểu đệm theo mốt_ để phục vụ mấy con tóc vàng hoe, thì tốt nhất là bạn nên học thuộc mấy bài nhạc trong phim hàn Quốc, như bài Forever, Hình bóng đợi chờ, và cả Ếch-chan-tơ nữa (bài này là bài Rô-măng nhưng dùng để quảng cáo nước gội đầu ếch-chan-tơ nên bọn tóc vàng toàn goi là bài ếch-chan-tơ thôi)... và thỉnh thoảng lại buông ra vài câu hát tiếng Anh hay tiếng Hàn (yên tâm, mấy con thuộc dạng này thì tiếng mẹ đẻ còn chưa thõi - huống hồ tiếng nước ngoài. Đ''o biết đâu mà lần)
.....
Đêm nay mưa thu lất phất ngoài khung cửa, thế ... nào lại không ngủ được... tỉnh giậy, cái cảm giác của một buổi chơi tối thứ bảy vẫn đeo đẳng... dường như vẫn cảm nhận được vị ngọt ngọt nơi đầu lưỡi và vẫn thấy rát rát ở chỗ cái "ấy" nơi dưới... thắt lưng.
Ấy, thể nào cũng có đứa hiểu nhầm... phải nói rõ ra không chúng nó lại tưởng. Chẳng là cả tối nay ngồi ở quán RockBụi, uống Cafe (mà nó cho quá tay sữa, ngọt .... chịu! ) lại còn phải ngồi trên một cái ghế gỗ cứng queo............
Giờ khó ngủ thật!
Thôi thì tiếp tục cái chương trình đệm hát - cua gái này vậy.
Vậy đấy, ta đã liệt kê ra các thể loại gái để từ đó có thể tuỳ cơ ứng biến. Nhưng gái gì thì gái, tốt nhất là mình cứ phải nắm chắc hết các kỹ thuật thì mới tung hoành ngang dọc, đi vào lòng chị em như đi vào chỗ không người được.
Và điều này cũng quan trọng vô cùng: Đó là khi tập luyện, các chú phải thực sự nghiêm túc và chăm chỉ, và nhất là hãy loại bỏ khỏi đầu cái tư tưởng Gái Mú đầy xôi thịt kia. Nhiều chú mới tập luyện bập bõm được vài ba câu cú giản đơn, đã hí hửng chăm chăm vác đồ nghề đi Thực tế... với một số Gái thuộc dạng đánh gì nó cũng gật, làm gì nó cũng thích - thì không kể (chẳng qua nó thích chú mẹ nó rồi - đàn chỉ là cái cớ thôi - những con này thì thường xấu và ngu ngu, chơi đàn cho nó nghe chỉ tổ tự nhục với cây đàn).
Còn với những đứa khó chiều, chú mà không đủ bản lĩnh thì dăm bữa là nó chán. Lúc đấy thì lại tự trách mình: Tốn thời gian đi đánh Hắp-lai làm cái .... gì nhở, biết thế ngồi nhà tập mẹ nó cái bài Ếch-chan-tơ thì có phải là "xong" ..rồi không!!
Đấy, thế nghĩa là phải học hết các bí kíp, đừng sốt ruột, đừng vội vã và cũng đừng chán nản.
Ta tóm tắt lại những thứ cần học như sau:
+ Có hai cách đệm chính: Đệm hợp âm (thường gọi là Quạt chả) và Đệm rải nốt trong hợp âm. (tớ sẽ có hướng dẫn cụ thể Quạt chả từng điệu thì thế nào và khi rải hợp âm cho điệu đó thì rải thế nào...)
+ Chơi theo cách nhạc cổ điển, bán cổ điển.
Tại sao đây là một Topic đệm hát lại có chút Cổ điển ở đây? Vì nó là một yếu tố không thể thiếu được trong cái mệnh đề Cưa gái mà chúng ta đã xác định mục đích khi chơi Guitar (Gái thì thường tỏ ra rất thích nhạc cổ điển, bởi các ả cứ tưởng như thế là có tâm hồn, có lãng mạn. Ngay cả những con Nặc nô chẳng thể ngồi yên nổi một lúc và mồm không khép lại nổi một giây nhưng khi hai đứa ngồi trong một quán Dilmah nó cũng giả vờ mơ màng nghe một bản cổ điển đang vọng tới. Chắc chắn lúc đó nó đang toan tính âm mưu gì hoặc đang nghĩ tới đĩa chân gà nướng hay bát phở Gia truyền nghi ngút khói.) Kệ nó thôi, nó giả vờ thích thì mình giả vờ chơi, miễn là được việc... nhẩy!
Mà xét về mặt chuyên môn, đôi khi ta vẫn phải chơi một số đoạn theo kiểu bán cổ điển.
Vậy Bán cổ điển là như thế nào?
Cái này lại bàn đến một khái niệm lý thuyết. Đấy là CẤU TRÚC MỘT BÀI HÁT.
+ Một bài hát thường có một cấu trúc cơ bản sau đây:
1. Dạo đầu.
2. Hát lời 1
3. Điệp khúc
4. Dạo giữa bài
5. Hát lời 2
6. Điệp khúc
7. Kết
Như vậy, ta có 7 phần. Với một số tác phẩm thì sẽ có đôi chút thay đổi, có thể ở phần 5, sau khi Dạo giữa bài xong thì hát tiếp đoạn Điệp khúc rồi kết, hoặc là hát luôn lời 2 một lần rồi kết luôn (không lặp lại điệp khúc nữa) Cũng có thể có tác phẩm không có điệp khúc...
Nhưng gì thì gì, ta vẫn phải có mấy phần chính sau: Dạo đầu, Hát chính, Dạo giữa, và Kết...
Đoạn dạo đầu là phần vô cùng quan trọng trong một bài hát, nó vừa có nhiệm vụ xác định rõ tông, gam chính của tác phẩm để ca sĩ đỡ vào lệch giọng (ca sĩ thường nghe qua đoạn dạo đầu để xác định rõ gam của bài hát). Đoạn dạo đầu thường tạo ra một ấn tượng tốt cho bài hát ngay từ lúc đầu tiên. Và có thể, nó cũng là cái để thể hiện trình độ thằng chơi đàn.
Với trường hợp chơi trong đêm hội trại hay giữa một đám đông, thì đoạn dạo đầu ta cứ nên đánh "quạt chả" mấy cái hợp âm chủ đạo của bài hát (như vòng hợp âm cơ bàn Am, **, E7) rồi chờ đứa ca sĩ nhẩy vào hát. Dạo xong 1 vòng mà Nó chưa nhẩy vào hát thì ta lại dạo tiếp một lượt nữa, xong một lượt nữa mà nó vẫn chưa vào thì lại một lượt nữa... mà lượt nữa rồi mà nó vẫn chưa vào thì... đuổi cụ nó đi. Hát hò đe''''o gì cái đứa đầu đất đấy!
Với trường hợp đệm êm ái và dịu dàng thì ta cứ rải nốt hợp âm nhè nhẹ theo vòng gam như trên. (rải thế nào thì sẽ nói cụ thể ở Lesson sau)
Đấy, cái khái niệm Bán Cổ điển nó phát sinh ra ở trường hợp này đây. Với một thằng mới vào nghề thì nó cứ rải hợp âm một vòng theo vòng hợp âm đơn giản, còn với một thằng "Có nghề" thì nên rải và bấm cả nốt nhạc theo giai điệu cơ bản của bài hát. Không phải là chỉ đánh giai điệu của bài theo cái kiểu tá điền là chỉ bấm đúng từng nốt, từng nốt (như cái bài Tóc gió thôi bay: Chiều mưa, có một người con gái... thì đánh đủ từng nốt: Tèn ten, tén ten tèn ten tén...) Mà ở đây là sự phối hợp nhuần nhuyễn giữa rải đệm và bấm nốt nhạc. Chơi nốt Tèn tén (Chiều mưa) thì đến đoạn nghỉ, ta phải rải luôn vài nốt nhạc của hợp âm (mà cũng phải theo đúng giai điệu) sau đó mới nhẩy vào đoạn tiếp theo (có một người con gái...)
Đây là cách cơ bản mà một số nhà soạn nhạc đã soạn một số ca khúc nhạc Trẻ theo kiểu Cổ điển. Nhiều người gọi đây là một tác phẩm Bán cổ điển - một tác phẩm nhạc trẻ hay nhạc nước ngoài được chơi theo kiểu Cổ điển.
Để đạt được cái trình độ này, thì bạn phải nhuần nhuyễn cả hai yếu tố: Đánh được theo đúng nốt nhạc của bài (không thừa, không thiếu) và yếu tố thứ hai là phải đệm rải được bài thật chắc nhịp. Sau đó, kết hợp hai cái đó lại với nhau.
Ta lại quay lại tiếp phần Cấu trúc tác phẩm:
- Phần dạo đầu là như vậy... tiếp theo sau là phần vào bài thì ta cứ đệm như thường (đệm thế nào thì sẽ có hướng dẫn cụ thể sau)
- Phần điệp khúc: hầu hết các Tác phẩm đều có một đoạn gọi là Điệp khúc (Khúc là đoạn, điệp là lặp lại - đoạn lặp lại trong bài) Đoạn này thường là đoạn cao trào của bài, đến đoạn này ca sĩ thường rống lên tha thiết, như bài Đồng xanh (ta yêu đồng xanh, như gió yêu mây trời... ta yêu đôi tình nhân, như đã yêu thương con người...)
Ấy vậy mà vẫn có một số tác phẩm không có điệp khúc (như bài Tóc gió thôi bay chẳng hạn) Đấy là tuỳ theo ý đồ của tác giả.
- Đoạn dạo giữa bài cũng gần giống như dạo đầu tiên. Nếu là bài đệm mạnh phừng phừng cả bài thì đoạn dạo cứ phừng phừng tiếp luôn, còn tác phẩm nhẹ nhàng thì đừng dại mà quạt chả... phải thật nhẹ nhàng, lắng đọng... Giai điệu thì nên chạy theo giai điệu của điệp khúc, để rồi khi dạo xong người hát dễ vào theo...
_________________
Vẫn ko ngủ được mới chết chứ! Thôi thì viết tiếp vậy...
Bài này tớ xin đề cập đến cái vấn đề rất quan trọng và thường gặp. Đấy là TÌM GAM MỘT BÀI HÁT - khi mà mình để ca sĩ cứ hát trước rồi mình mới dò gam.
Phần này nó hơi "cầm đèn chạy trước ô tô" một chút, bởi nó lại đi sâu vào phần Lý thuyết, khi mà các khái niệm cơ bản tớ vẫn chưa liệt kê ra hết. Nhưng không sao, tớ sẽ tổng kết lại sau vậy, mới cả lúc này đang có hứng về đề tài này.
Lại nhớ lại hồi xưa, có ông thầy bảo tớ rằng: Khi con đi xuống núi đem tiếng đàn để chinh phục giang hồ hay phục vụ cái sự sung sướng của gái thì ngoài cây đàn ra, con nên mang theo một cái khăn...
Ấy, lúc đấy cứ trầm trồ khen cụ là cẩn thận và yêu quý đàn (cứ nghĩ rằng dùng khăn để lau chùi đàn) Nhưng sau này gặng hỏi mãi cụ mới nói: Để dùng khi nào con đệm đàn mãi mà cái con ả của con không vào đúng nhạc...
....
- Ơ, thế thì dùng khăn để làm gì ạ!
- Thì nhét mẹ vào mồm nó cho nó đừng hát nữa chứ còn làm gì nữa!
-----
Thế đấy, sau này mới nghiệm, càng nghiệm càng thấy đúng.
Tớ nói thật, không có gì tức bằng đệm nhạc cho một đứa ko biết hát.
Biết hát ở đâu không phải là hát hay hoặc dở, không phải là chuyện nhớ lời hay quên lời bài hát.
- Hát dở thì vẫn có thể dùng tiếng đàn của mình để át đi... xong ngay!
- Hát sai nhịp thì chỉ cần mình đảo phách và chạy theo nó... xong ngay!
- Quên lời thì nó vẫn có thể "na, na, na" hay chu mỏ lại huýt sáo thay lời được... cũng xong ngay!
Vấn đề ở đây là nó không hát đúng tông của nốt nhạc. 7 nốt nhạc cơ bản thì nó rành rành ra đấy... Ngoài 7 nốt ra, còn có các nốt phụ nữa, đó là các nốt thăng (#) giáng (b). Tất cả cũng chỉ có 12 nốt chính sau:
- Đô - Đô(#) - Rê - Rê(#) - Mi - Fa - Fa(#) - Sol - Sol(#)- La - La(#) - Si.
Các nốt giáng(b) chẳng qua cũng vẫn là các nốt phụ tính theo kiểu ngược lại. Như nốt Đô(#) thì vẫn có thể gọi là nốt Rê(b)
12 nốt từ thấp đến cao như thế nối tiếp nhau. Như ta xếp gạch vậy. Đều đặn từ nốt 1 đến nốt 2, từ nốt 2 đến nốt 3...
Nếu đến qua nốt Si thì lại tiếp tục một thứ tự 12 nốt cao hơn như vậy. Khoảng cách từ nốt Đồ này đến nốt Đô kia người ta gọi là Quãng 8.
Đấy, 12 nốt trong một quãng như vậy. Nếu đứa hát nó hát một tác phẩm như bài Làng Tôi: "làng tôi xanh bóng tre" hát theo gam Đô: "Đồ mi sol lá sol", hoặc có thể nó hát cao hơn thành: "Rề Fa(#) La Si La" thì ta vẫn có thể chuyển gam thành gam Rê để đệm cho nó (hơi vất vả và không quen tay một chút thôi)
Nhưng điều đáng nói ở đây là có nhiều con nó hát chẳng vào nốt mẹ nào cả. (thề là tớ đã gặp không ít trường hợp) Nốt Đồ rành rành ra đấy. Nốt Rê gẩy to đùng ra đấy, kể cả nốt Đô(#) thì mình vẫn có thể chơi với gam Đô thăng (C#) được. ấy vậy mà giọng nó cứ nhừa nhựa nằm ở giữa nốt Đô và Đô#... Đe''''''''''''''''o biết làm sao để chơi, chỉ còn cách lên lại dây đàn.
------
Thôi thì ta bỏ qua cái trường hợp rủi ro ấy... Nếu các chú không mang theo cái khăn hay cái giẻ nào thì cũng chịu khó cắn răng đệm cho hết bài... gam gì cũng được, cái loại này thì nó chẳng biết các chú chơi thế nào đâu.
-----
Còn nếu may mắn mà ca sĩ hát rõ đúng nốt thì ta nên tìm thế nào.
Điều này thực sự không đơn giản, đòi hỏi người đệm phải có một cảm nhận nhạc thật tốt và đã có kinh nghiệm chinh chiến.
Ở đây ta lại phải bàn đến một khái niệm Lý thuyết nữa... đó là Phách.
Phách là nhịp trong một điệu nhạc. Có Phách nặng và Phách nhẹ. Phách nặng phách nhẹ khiến cho ta phân biệt được điệu nhạc.
Ví dụ điệu Valse: Điệu này có nhịp là 3/4. Có nghĩa là trong một khổ có 3 phách. Ở đây có một phách NẶNG và hai phách NHẸ. Được xếp theo: 1 nặng, 2 nhẹ, 3 nhẹ.
Ta nghe thì sẽ thấy như sau: Xình chát chát - xình chát chát - xình chát chát.
Điệu Tango: Nhịp 4/4. Có 4 phách. Xếp theo: 1 nhẹ, 2 nhẹ, 3nhẹ, 4nặng. Giữa phách 3 và phách 4 có thêm một phách phụ.
Ta nghe thấy như sau: CHÁT CHÁT CHÁT xình XÌNH - CHÁT CHÁT CHÁT xình XÌNH
V..v....
Phách nặng chính là yếu tố quyết định để ta dò ra gam của một bài hát. Để mọi người dễ hiểu, tớ lại phải tiếp tục nói đến khái niệm nốt chính trong một gam. Bởi vì khi một gam có 3 nốt chính (như gam La thứ - Am là: La, Đô, Mí) thì những phách mạnh của những nốt đầu bài hát hay cuối bài hát thường rơi vào đúng 3 nốt chính của gam đấy. Cái này nó cũng cần thiết khi bạn chơi Solo ngẫu hững một gam nhạc. Nếu bạn chơi trên gam Am thì cứ chạy một hồi các nốt xung quanh đi, chờ đến lúc vào đúng phách mạnh thì làm sao trở về bấm đúng 1 trong 3 nốt chính của gam Am - như vậy tiếng solo của bạn sẽ nghe thuận và hợp lý hơn.
Đệm cũng vậy, bởi khi sáng tác một bài hát người ta vẫn phải sáng tác theo cách vậy (các nốt vào phách mạnh thường là các nốt chính) nên việc dò gam sẽ chỉ là việc bạn xác định đúng mấy nốt chủ đạo.
Nói thì dễ phải không? Nhưng nếu chịu khó lắng nghe và nhiều lần đệm thì sẽ dễ thật ấy mà!
Một gam có 3 nốt chính. Trước tiên ta nói đến gam thứ (m). Đó là 3 nốt được tìm theo quy luật như sau.
Nốt 1: (đúng tên gam. Ví dụ gam La-thứ thì nốt 1 là nốt La)
Nốt 2: Tiến lên đến nốt thứ 4 (theo thứ tự đầy đủ 12 nốt) thử đếm xem: La, La#, Si, Đô. Ta được nốt Đô.
Nốt 3: Tiến lên đến nốt thứ 8, ta được nốt Mi.
Ta đã tìm được gam Am gồm những nốt gì...
Vậy là quy luật một gam thứ sẽ có 3 nốt tính theo thứ tự: 1-4-8.
VD: Khi cần tìm gam Rê thứ, bạn chỉ cần dõi thứ tự theo cái thứ tự 12 nốt đầy đủ thăng giáng mà tớ đã nói trên. Bắt đầu từ nốt Rê.
Có một điều may mắn là hầu hết các nốt đầu tiên của một bản nhạc Việt Nam đều xuất phát chính từ nốt 1. Có nghĩa là câu đầu tiên là nốt gì thì nó chính là tên gam chủ đạo của bài.
Lấy ví dụ:
+ Tóc gió thôi bay (Am):
chiều mưa có một người con gái nhớ quê xa, vời vợi
Là mí, fa mi rề mi fa lá mi, rê sì...
+ Cát Bụi (Am)
Hạt bụi nào hoá kiếp thân tôi
Là là là mi fá mi mi
+ Đêm đông (Am)
Chiều chưa đi màn đêm buông xuống
Là đô mi là đô mi lá
-----
Đấy là trường hợp nốt đầu tiên (nốt 1 trong số 3 nốt: 1-4-8) rơi đúng vào gam chính. Ngoài ra thì có một số bài hát rơi vào nốt thứ 8. (Nên nhớ là hầu hết chỉ rơi vào hai nốt chính này - nốt thứ 1 và nốt thứ 8 - của một gam)
(nốt thứ 8 của gam Am là nốt Mi)
Trường hợp rơi vào nốt "thứ 8" thường là những bài có kiểu mở đầu "treo" (kiểu xuống xề trong cải lương ấy... mở đầu cao ơi là cao sau đó lời hát rơi xuống đánh Pẹt một cái)
Ví dụ:
+ Diễm xưa (Am)
Mưa vẫn mưa bay trên tầng tháp cổ...
Mi fa Mi Mi Đô Là Đô Mì...
+ Cây cầu kỷ niệm (Am)
Nhớ hôm nào chúng ta ôm hôn nhau trên cầu, nhớ về...
Mi Đô Là Fa Mi Rê Đô Si La Sol#, Si Mì...
+ Những nẻo đường phù xa
Thoáng trong gió buồn..
Mí rê mí đồ...
...
Hoặc là những bài xuất phát trầm buồn (cũng bắt đầu từ nốt thứ 8 nhưng là nốt trầm xuống một quãng 8 )
+ Biển nhớ
Ngày mai em đi, biển nhớ tên em gọi về
Mì la la la, mì la mi mi rề rề...
+

Vậy đấy! Rất rất hiếm khi các nốt đầu tiên rơi vào các nốt ngoài 2 nốt chính này. Bởi vậy nên khi dò gam một bài hát mà ca sĩ đã hát, trước tiên là bạn tóm ngay lấy đoạn đầu bài hát, nhớ ngay lấy nốt đầu đó và dò tìm trên cần đàn. Ví dụ như người ta vừa hát "hạt bụi nào, hoá kiếp thân tôi..." thì phải tìm ngay nốt của từ "hạt" nó nằm ở đâu. Cứ lẩm bẩm "hạt, hạt, hạt..." rồi bấm các nút trên cần đàn xem nó là nốt gì...
Nếu nó là nốt Fa thì gam mình chơi sẽ là Fa thứ (Fm), nếu là nốt C# thì gam chính sẽ là gam C#m....
Và bởi vì cũng rất có thể nốt đầu là nốt 8 nên bạn nên tỉnh táo và nhận xét. Theo kinh nghiệm của tôi thì hầu như những bài trong trường hợp nốt 8 (không phải là nốt chủ đạo) thì toàn là những đoạn mở đầu cao rồi rơi xuống thấp (xuống xề) hoặc là những đoạn mở đầu trầm trầm để dùng nốt thứ 8 thấp dưới quãng 8...
-------
Đấy là cách tìm gam của một bài có gam chủ đạo là gam thứ. Còn những bài gam trưởng thì sao???
Các bác thông cảm! Sáng (....) rồi... đấy các bác nhìn thời gian Post bài thì cũng thấy đấy, mất toi cả một đêm cho 2 bài... mà ko hiểu mọi người đọc có hiểu không đây!
Trích từ bài của cucat viết lúc 20:47 ngày 28/08/2003:


[unnamed][1](http://daphuc.info/forum/showthread.php?t=1281&page=1)

[Pearly]

Default



Mấy bài trước là cách tìm gam chủ... còn sau khi tìm gam chủ xong rồi thì sẽ chơi thế nào - đấy lại là một chuyện cũng khá lằng nhằng... Ví dụ như: có những vòng hợp âm cơ bản nào.. hay mình nghe con ca sĩ nó kêu đến câu nào thì mình nhẩy vào gam gì... hoặc nghe giai điệu thế nào thì chơi điệu gì... khá lắm thứ, nhưng tớ sẽ cố gắng giới thiệu một cách đơn giản nhất, dễ nghe dễ hiểu nhất... cơ mà để tối nào rỗi rãi tớ mới có thời gian post được. Hẹn anh em nhé!
Nhưng trước hết, cutcat đã hỏi thì tớ xin trả lời luôn mấy điều.
Đệm hát nó có mấy điệu cơ bản (như mấy điệu nhẩy mà cụ nhà ta hay nhẩy cổ điển ấy): Cha cha cha, Rumba, Bolero, Tango, Disco, Pasodop, Valse, Slow... đại khái thế (còn vài cái nữa cơ, chẳng nhớ hết được). Còn đừng dại mà nhìn vào cái menu nhịp của mấy cái đàn Organ mà sợ... nó có hàng trăm điệu... nhưng hầu như những giai điệu chính và cơ bản để dùng đệm hát chỉ nằm ở mấy điệu mà tớ kể trên. Còn lại thì chỉ từ đó mà biến tấu và đảo nhịp thôi.
Và với nhu cầu quạt chả phừng phừng thì cậu chỉ việc học thuộc ngần đấy cái điệu cơ bản (trên dưới 10 điệu) là có thể chơi được "hầu hết" các tác phẩm Việt nam. Bởi các điệu đó là các điệu với những nhịp cơ bản. Khi quen tay rồi, thì chỉ cần cảm nhận được giai điệu bài hát nó thế nào thì mình có thể áp dụng được ngay điệu thích hợp....
Đấy là về giai điệu - nhịp đệm.
Còn về gam thì sẽ có những quy định cơ bản về xếp gam... (cũng không nhiều). Ví dụ như tìm được gam chủ là Am rồi thì nhóm gam chủ đạo sẽ là Am, **, E7... chạy một hồi, kết thúc bao giờ cũng về đúng Am, nhưng trước khi về đến Am bao giờ cũng là hợp âm E7, bởi vì người ta gọi hợp âm E7 là hợp âm treo của hợp âm Am... v..vv
Khi bạn thuộc và hiểu các quy định này rồi thì bạn sẽ nắm bắt được câu cú thế nào để mà lựa chọn gam thích hợp. Nhưng tốt nhất là bạn cứ nên chơi trước thật nhiều bài nhạc phẩm đơn giản mà bạn đã biết gam trước... sau đó tự tìm ra những quy luật chung, và chắc chắn bạn sẽ nhận thấy những điều thú vị ... với điều kiện là bạn phải thực sự chú tâm nghiên cứu...
Hẹn gặp lại...
Thực ra vấn đề tìm "gam" cho một bản nhạc là một vấn đề tương đối rộng đấy nếu nói từ cơ bản.
Nếu nói nôm na thì nó thế này: một bài hát bao h cũng có giai điệu gồm các nốt liên tiếp nhau, khi mà ta đệm đàn cho giai điệu ấy (tức bài hát ấy) thì phải làm thế nào cái tiếng ùm ùm của đàn mình nó hợp với cái nốt của giai điệu bài hát.
Mọi người hay dùng từ gam, thực ra k0 chính xác mà phải dùng là hợp âm , cái việc "dò gam" chính là tìm các hợp âm để hòa thanh cho giai điệu.
- Chính xác thì gam là gì?
- Một gam gồm có 7 nốt nhạc, vd gam Đô trưởng có 7 nốt Đồ Rê Mi Fa Sol La Si Đô. Một bài hát sử dụng gam Đô trưởng chỉ sử dụng 7 nốt nhạc này ở những cao độ khác nhau (Đồ, đô, đố ..) (trừ trừơng hợp thăng giáng bất thường).
- Thế hợp âm là gì?
- Hợp âm là hợp của nhiều âm (nốt) (ai k0 hiểu tự nhận mình là ngu nhé ). Thường dùng nhất là hơp-âm-ba, gồm 3 nốt, mỗi nốt cách nhau một quãng 3 (quãng 3 nốt nhạc, VD Đồ-(rê)-Mi, Mi-Sol, Fa-La là các quãng 3)
- Gam với hợp âm thì liên quan quái gì tới nhau?
- Mỗi gam có một hệ thống hợp âm của riêng nó (chính xác là có 7 hợp âm). Bài nào gam Đô Trưởng chỉ sử dụng những hợp âm của gam Đô Trưởng.
- Làm thế nào để biết gam này thì có những hợp âm nào?
- Quá dễ, lấy 7 nốt nhạc và tạo thành tất cả những hợp-âm-ba có thể.
VD Gam Đô Trưởng có các hợp âm sau:
Đô-Mi-Son
Rê-Fa-La
Mi-Son-Si
Fa-La-Đô
La-Đô-Mi
Si-Rê-Fa
Để đơn giản thì người ta quy ước tên gọi hợp âm như sau
- Tên h/â là tên nốt gốc, trong trường hợp Đô-Mi-Son thì là hợp âm Đô (ký hiệu là C)
- Loại h/â trưởng hay thứ, tùy thuộc vào cấu tạo. Ở đây, các h/â của chúng ta được xd theo quãng 3, mà có 2 kiểu quãng 3 là q 3 trưởng và q 3 thứ. VD các quãng Đô-Mi, Rê-Fa#, Mi-Son#, Fa-La, Son-Si là 3 trưởng còn Mi-Son, Rê-Fa, La-Đô là 3 thứ (ngay bây h lấy đàn ra tìm hiểu vì sao nhé)
Khi đó, nếu h/â có 1 quãng 3 trường ở dưới, 3 thứ ở trên thì là hợp âm trưởng, ngược lại là hợp âm thứ.
VD:
Đô-Mi-Son thì Đô-Mi là q 3 trưởng, Mi-Son là q3 thứ ,vậy đây là h/â Đô trưởng (kí hiệu C)
Son-Si-Rê thì Son-Si là q 3 trưởng, Si-Rê là q 3 thứ, vậy đây là h/â Son trưởng (G)
Mi-Son-Si thì Mi-Son là q 3 thứ, Son-Si là 3 trưởng, vậy đây là h/â Mi thứ (Em)
La-Đô-Mi thì La-Đô là q 3 thứ, Đô-Mi là q 3 trưởng, vậy là La thứ (Am)
Sử dụng những điều trên ta có được 7 hợp âm của gam Đô trưởng là C,**,Em,F,G,Am và Bdim (h/â Si giảm, rất ít khi sd, tạm thời k0 quan tâm tới). Bài nào sử dụng gam C thì chỉ sd 7 h/â trên, nghĩa là với 6 h/â (trừ h/â Bdim) có thể đệm mọi bài hát phổ thông viết trên gam Đô Trưởng.
Thế rút cục là đệm thế nào nhỉ? Hì hì có ngay
Cơ bản: Hợp âm đệm phải chứa nốt giai điệu (dĩ nhiên là có thể trong 1,2,3... hoặc 1/2,1/3 nhịp sau đó đổi sang hợp âm khác)
Thế nghĩa là đoạn nhạc mà giai điệu có các nốt Đô, Mi chẳng hạn thì có thể đệm bằng h/â Đô trưởng (Đô-Mi-Son) hoặc La thứ (La-Đô-Mi). Nếu chỉ có nốt Rê thì có thể đệm bằng h/â Rê thứ (Rê-Fa-La) hoặc Son trưởng (Son-Si-Rê) ... Dĩ nhiên nếu có cả 3 nốt của h/â thì khỏi cần phải chọn. Còn nếu có nhiều hơn 3 nốt của một h/â, hay có nốt k0 thuộc h/â thì sẽ phải chọn ra nốt chính/quan trọng (sẽ nói sau)
VD
1/Bài Làng Tôi, gam đô trưởng:
Làng tôi xanh ...
Đồ----Mi--Son-- ...
Quá rõ là phải đệm bằng h/â Đô trưởng (C) ở đoạn này
2/đoạn khác của bài Làng tôi
Nhưng thôi rồi, còn đâu quê nhà ...
|Đô----Đô--|Là----Là--|Si----Si-Sòn| ... (dấu | để chỉ ô nhịp)
|C-----------|F-----------|G------------| ...
3/Bài Em ơi HN phố, gam La thứ:
|Em ơi, H N |phố ...
|Mi--Mi----Là-Là-|Fá ...
|Am----------------|** ...
Ta thấy, ở VD 2, ô nhịp đầu chỉ có 1 nốt Đô, mà h/â F(Fa-La-Đô) cũng chứa nốt Đô, Am(La-Đô-Mi) cũng thế, ở ô nhịp 2 thì **(D-F-A) hoặc Am(A-C-E) cũng đều chứa nốt A, ô nhịp 3 thì có Em(E-G-B) cũng chứa cả G lân B. Vậy nên chọn h/â nào thì phù hợp?
Tiêu chuẩn chọn h/â :
- ưu tiên h/â chủ, gam C thì h/â C là h/â chủ sẽ xuất hiện nhiều nhất, ngoài ra thì bài gam trưởng sẽ có dùng nhiều h/â trưởng hơn và ngược lại.
- ưu tiên phách mạnh của nhịp, thưởng là phách đầu,
ví dụ điệu Valse: Chình-Chát-chát thì ưu tiên nốt nào nằm vào phách "Chình"
- chú ý số lượng nốt trong ô nhịp,
ví dụ ô nhịp |C-D-E-G| thì nốt D có thể bỏ qua và vẫn đệm C bt; hoặc ô nhịp |E-D-D-D| thì cũng có thể bỏ qua cả E là phách mạnh để chơi ** hoặc G.
- chú ý ngữ cảnh, sự cân đối giữa toàn bài, cái này tuỳ tai bạn!
Ở ví dụ 2, chọn C, F và G là do bài hát ở gam Đô trưởng nên ưu tiên dùng các h/â trưởng là F,G; h/â trưởng thể hiện tốt sự trầm hùng.
Ngược lại, ở VD 3, ô nhịp đầu thì chỉ có Am chứa cả Mi và Là, nhưng ô nhịp 2 ta phải chọn giữa ** và F là 2 h/â đều chứa nốt F, ở đây h/â thứ được ưu tiên.
Nói như vậy k0 có nghĩa là bạn chỉ có thể chọn 1 trong các hợp âm. Một bài hát có thể có nhiều cách đệm khác nhau, chỉ có một điều là có hay hay k0 thôi!
VD Em ơi HN phố
... mảnh trăng mồ côi mùa |đông mùa đông năm |ấy
... Mì-- La -- Là--Si--Là--|Si---Là--Si---Là_Si|Đố
Cách1:
... -----Am------------------|Em------------------|Am
Cách2:
... -----F--------------------|G--------------------|F
Cách3:
... -----F--------------------|Em-------------------|F
...
Bạn thích cách nào nhất?
Chỉ một chút nữa thôi là bạn có thể soạn phần đệm riêng cho mình rồi. Đây là một số điều cơ bản khác.
- Gam song song là gì?
- Có thể bạn nghe đâu đó là gam La thứ và Đô trưởng là 2 gam song song nhau. Thực ra rất đơn giản, 2 gam này đều có 7 nốt nhạc C,D,E,F,G,A.
- Có phải hệ thống 7 hợp âm của gam C cũng chính là 7 hợp âm của gam Am? Chính xác, một điều bất ngờ thú vị !
- Vậy có thể nói 1 bài gam C cũng là bài gam Am được k0?
- Dĩ nhiên là k0. Bài nào trưởng thường tười vui, bài thứ thường u buồn. Bài Am thưởng kết bằng A, Đô trưởng kết bằng C. Hơn nữa bài dùng gam Đô Trưởng thi sử dụng h/â chủ (C)và những h/â trưởng (F,G) nhiều hơn và ngược lại. Dĩ nhiên có bài phức tạp có đoạn là C có đoạn là Am, có thể có cả đoạn chuyển hẳn sang gam khác.
- Một điều đặc biệt về các bài gam thứ: trong gam thứ thì có 3 h/â thứ (còn lại là 3 h/â trưởng và 1 h/â dim (giảm))
Ví dụ gam La thứ có Am, ** và Em là h/â thứ (còn có C,F,G là h/â trưởng). Bài hát gam La thứ, thưởng có xu hướng sử dụng E (một chút nữa tôi sẽ nói đến E7) thay vì Em. Hãy chơi đàn thử, chuyển tử Em về Am, rồi từ E về Am, rõ ràng E có sức hút về Am mạnh hơn.
Ở đây Mi là nốt thứ 5 trong gam La thứ (chính xác hơn là âm giai La thứ) : Là-si-đô-rê-Mi, được gọi là nốt bậc 5 (dĩ nhiên D là nốt bậc 4, F là bậc 6 .v.v.) Hợp âm bậc 5 có sức hút rất mạnh về hợp âm bậc 1, nhất là h/â trưởng, mạnh hơn nữa có thể dùng hơp âm bảy (sẽ nói sau). Thưởng khi kết thúc bài bao h cũng là một hợp âm bậc 5, sau đó đưa về h/â chủ.
VD So sánh Em ơi HN phố, vẫn đoạn cũ
... mảnh trăng mồ côi mùa |đông mùa đông năm |ấy
... Mì-- La -- Là--Si--Là--|Si---Là--Si---Là_Si|Đố
... -----F--------------------|E--------------------|F
... -----F--------------------|Em-------------------|F
- Từ đầu đến giờ toàn Đô trưởng với La thứ, chả nhẽ k0 còn gam nào khác à? Muốn tìm gam khác quá dễ, chỉ cần biết cấu tạo của gam:
Gam trưởng: 1-1-1-1/2-1-1-1/2 (đơn vị là 1 cung=2 phím trên guitar, nửa cung=1 phím)
VD:
Đô trưởng ... C-D-E-F-G-A-B-C ...
C-D,D-E,F-G,G-A,A-B cách nhau 1 cung (còn gọi là quãng 2 trưởng), còn E-F,B-C chỉ có 1/2 cung (q 2 thứ). Chơi đàn lên là biết ngay
Rê trưởng: D-E-F#-G-A-B-C#-D
D-E,E-F#,G-A,A-B,B-C# cách nhau 1 cung, còn E-F#,C#-D cách nhau 1/2 cung.
Gam thứ 1-1/2-1-1-1/2-1-1
VD:
La thứ A-B-C-D-E-F-G-A
A-B,C-D,D-E,F-G,G-A cách nhau 1 cung, B-C,E-F cách nhau 1/2 cung
Son thứ G-A-Bb-C-D-Eb-F-G
G-A,Bb-C,C-D,Eb-F,F-G cách nhau 1 cung, A-Bb,D-Eb cách nhau 1/2 cung
- Thế nào là hợp âm 7?
- Hợp âm 7 là hợp âm 4 nốt, gồm có 1 hợp-âm-ba và nốt bậc 7. Hợp-âm-ba trưởng thêm nốt thứ 7 thì là h/â 7 trưởng. H/â 7 trưởng rất hay được sd. H/â-ba thứ thêm nốt 7 là h/â 7 thứ. Đơn giản như đang giỡn thế thôi.
VD:
H/â E: E-G#-B thêm nốt Rê (là bậc 7 của Mi) là E-G#-B-D sẽ là h/â E7
H/â Am: A-C-E thêm nốt Son (bậc 7 của A) là A-C-E-G là h/â Am7
H/â 7 có sức hút về h/â chủ rất mạnh, mạnh hơn h-â-ba trưởng bình thường, trước khi chuyển về h/â chủ thường hay ưu tiên sử dụng h/â 7 ở bậc 5 (VD G7->C, E7->Am, D7->G...)
Ngoài ra có thể thành lập h/â 6, h/â 9 VD C-E-G-D là C9 (nốt D là bậc 9 của C) Các hợp âm này mở rộng bảng màu hòa thanh ra ... vô biên, tùy các bác muốn tô hươu vượn gì cũng được sất
Thay lời kết
Với những điều trên, bạn đã có để phối hòa thanh cho tất cả các bài mà bạn thích, nhưng để đạt trình độ xuất chúng đến mức vừa nghe hát vừa đệm theo được một bài mình chưa hề biết hòa thanh thì k0 thể ngày 1 ngày 2 mà là 1 quá trình dài, đòi hỏi bạn phải luyện tập, một đôi tai nhạy cảm âm nhạc sẽ giúp bạn đi nhanh hơn. Sau đây là những điều bạn phải làm để luyện cho mình đôi tai :
- Viết ra tất cả các nốt của tất cả các gam khác nhau (âm giai) C,C#,Db,D...; trưởng và thứ (k0 phải học thuộc!!)
- Ghép đôi tất cả những gam song song
- Viết ra tất cả các hợp âm của từng gam một, mỗi hợp âm, viết từng nốt của hợp âm, theo mẫu sau:
C_____F_____G
|_____|_____| Bdim
Am ** Em
- Tìm bản nhạc của các bài hát bạn yêu thích và đặt hợp âm cho chúng trên bản nhạc, sau đó chơi đàn nghe thử hòa âm của mình và chỉnh sửa.
- Dò nốt của các bản nhạc bạn thích nhưng k0 có bản nhạc, đặt hòa âm cho chúng
- Với mỗi bản nhạc bạn đã đặt hòa âm, thử chuyển lên, xuống một vài tông, VD Đô trưởng chuyển lên Rê, Mi, Fa trưởng, xuống Si, La trưởng ...
Chúc may mắn!
Được classic_lover sửa chữa / chuyển vào 029 ngày 03/09/2003
Mặc dù cũng đã có nhiều bài viết về cách đệm cho một bài hát, nhưng tôi thấy rằng những bài đã đưa mặc dù hết sức dễ hiểu rồi , nhưng chỉ có những ai đã có trình độ khá khá rồi, có thể chuyển hợp âm và nhìn hợp âm dể dàng rồi ! Còn đối với nhưng ai mới cầm đàn thì cũng khó thật , cứ suy từ tui ra thì biết Hồi mới cầm cái đàn,ke ke, khoái lắm, về nhà hùng hục mở ngay mấy bài tủ ra để đệm ). ví dụ như tui táng ngay bài Holiday ke ke , nào ** nhìn nhìn ,tra tra bảng hợp âm một lúc, à à 0-3-2-1, xong rồi tèn ten được mấy phát, nhìn tiếp C à à 3-2-0-1 , ... cứ như thế, nhìn một phát oánh một phát, kết quả là cả cái bài hay như thế thành một cái bullshit ! !
Thế mới biết không phải cứ biết hợp âm, rồi đệm ngay được ,( còn bác nào làm ngay được khi lần đâu cầm đàn thì thành thần đồng rồi, ! ) ) , đấy cái chính là các bác nào mới tập đàn mà muốn đệm hát ngay thì hơi khó, trước hết nên tập qua mấy bài cơ bản đã , đừng nên nóng vội, chỉ cần qua được giai đoạn này là sễ thấy trình độ tiến bộ rõ rệt ( tất nhiên là chưa thể thành cao thủ ngay được , nhưng sẽ rất tốt để tập những bài khó hơn.)
Nếu ban đầu chưa thuộc hợp âm thì sau khi tập những bài cơ bản, cứ mỗi một bài, các bác lại nhớ thêm được một hơp âm mới , chứ còn nếu học hợp âm một lèo theo từng scale một thì nhiều không nhớ hết mà có khi lai ít dùng.
Theo tôi thì nếu mới học thì nên nhớ các hợp âm như : tất cả các hợp âm trưởng A,C,D,E,F,G ( hâ B khó bấm , tuỳ các bác thích thì nhớ cũng được) sau đó, là Am,**,Em,G7,A7, B7, Bb, ..
đại khái là thế, sau này sẽ học tiếp sau...
Tập chuyển hợp âm nhanh nhanh vào ví du nhu C-Am-**-G-G7-F,,chuyển lộn tùng phèo lên, nhưng phải đúng, không để hợp âm bị câm tiếng hay bị xịt nốt ( cái này ai mới chơi cũng hay bị lắm .
Sau đó đánh những bài cơ bản , đơn giản thôi, (tất nhiên là nghe không thấy hay rồi vì đơn điệu quá , nhưng đừng có nản !)
Ví dụ Làng Tôi
Đồ - Mi - Sol -Lá - Sol thì các bác chiến ngay hâ Đô trưởng
Sau đó đánh Đồ (C- chát ) Mi- Sol (C- chát) Lá -Sol (C- chát) Sol Đố Xi La Sol (G7-Chát) Lá Sol Fa Mi Sol (C-Chat Chat) cứ như thế, tiếp tục cho đến hết
Cứ kiên trì tập mấy bài như vậy trình độ cũng lên nhanh (tất nhiên là chỉ cho newbie thôi nhá,bác nào cao thủ rồi không bàn đến !)
Phù, không biết có ai đọc bài này không, nếu ai thấy cần thì tui viết tiếp ,không thì thôi vậy, mà tui có nói sai gì thì mong bác nào biết sửa giùm và góp ý thêm !

(http://daphuc.info/forum/showthread.php?t=1281&page=1)