[VỀ MIỀN TRUNG]

Chữ Quyên trong chữ "quyên góp" vốn gốc từ Hán.
Riêng chữ Quyên có tới trên 40 nghĩa. Trong đó có 2 nghĩa liên quan chữ "quyên góp".
Thứ nhất: quyên (mộ): thâu, tuyển, gom...
Thứ hai: quyên (chẩn): xin, mót...
Với ý nghĩa này chữ quyên đi trong các từ "lặc quyên" (trại thành lạc quyên) và "chẩn quyên"... mang ý nghĩa là gom lại những gì bố thí, được cho trong thiên hạ. Lạc quyên là phát động rồi thu gom, chẩn quyên là đi xin theo tùy tâm người ta.
Có thể hiểu chữ "quyên" như chữ "gom", chữ "xin" như ta nói "quyên tiền của", "quyên thực"... Quyên góp thực ra cũng như "gom góp" nhưng mang vẻ tế nhị hơn, hàm ý xin xỏ.
- Từ loại: quyên góp (động từ)
Về mặt cấu trúc thì từ "quyên góp" được hình thành như các từ "phân chia", "tổng cộng".... tức là 1 từ gốc Hán đi với 1 từ thuần Việt mang nghĩa tương đương.


-----------
Tham khảo:
- Từ điển Hán Việt
- Từ điển Việt Nam

[phale]

Nguyên văn bởi VỀ MIỀN TRUNG

Chữ Quyên trong chữ "quyên góp" vốn gốc từ Hán.
Riêng chữ Quyên có tới trên 40 nghĩa. Trong đó có 2 nghĩa liên quan chữ "quyên góp".
Thứ nhất: quyên (mộ): thâu, tuyển, gom...
Thứ hai: quyên (chẩn): xin, mót...
Với ý nghĩa này chữ quyên đi trong các từ "lặc quyên" (trại thành lạc quyên) và "chẩn quyên"... mang ý nghĩa là gom lại những gì bố thí, được cho trong thiên hạ. Lạc quyên là phát động rồi thu gom, chẩn quyên là đi xin theo tùy tâm người ta.
Có thể hiểu chữ "quyên" như chữ "gom", chữ "xin" như ta nói "quyên tiền của", "quyên thực"... Quyên góp thực ra cũng như "gom góp" nhưng mang vẻ tế nhị hơn, hàm ý xin xỏ.
- Từ loại: quyên góp (động từ)
Về mặt cấu trúc thì từ "quyên góp" được hình thành như các từ "phân chia", "tổng cộng".... tức là 1 từ gốc Hán đi với 1 từ thuần Việt mang nghĩa tương đương.


-----------
Tham khảo:
- Từ điển Hán Việt
- Từ điển Việt Nam

Tự dưng PL thấy lạ với cấu trúc này.
Một từ ghép đẳng lập mà gồm 1 từ gốc hán + 1 từ thuần việt.
Quả thật cũng gặp nhiều những từ loại kiểu thế này.

Sẵn, VMT nhắc từ "Lặc quyên", cho PL hỏi Lặc (Lạc) mang nghĩa gì?
Có liên quan gì đến "Lặc" trong "Lặc lè" không?

[VỀ MIỀN TRUNG]

Chữ Lặc đứng 1 mình thì tùm lum, cứ bê ra đây cho PL lựa.

1. (Danh) Cái dàm, để chằng đầu và mõm ngựa. ◎Như: mã lặc 馬勒 dây cương ngựa.
2. (Danh) Họ Lặc.
3. (Động) Ghì, gò. ◎Như: lặc mã 勒馬 ghì cương ngựa.
4. (Động) Đè nén, ước thúc, hạn chế. ◇Hậu Hán Thư 後漢書: Bất năng giáo lặc tử tôn 不能教勒子孫 (Mã Viện truyện 馬援傳) Không biết (dạy dỗ) kềm chế con cháu.
5. (Động) Cưỡng bách, cưỡng chế. ◎Như: lặc lịnh giải tán 勒令解散 bắt ép phải giải tán.
6. (Động) Thống suất, suất lĩnh. ◇Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: Khả triệu tứ phương anh hùng chi sĩ, lặc binh lai kinh 可召四方英雄之士, 勒兵來京 (Đệ nhị hồi) Nên triệu anh hùng các nơi, cầm đầu quân sĩ về kinh.
7. (Động) Khắc. ◎Như: lặc thạch 勒石 khắc chữ lên đá, lặc bi 勒碑 tạc bia. ◇Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: Hựu mệnh tại Đại Quan viên lặc thạch, vi thiên cổ phong lưu nhã sự 又命在大觀園勒石, 為千古風流雅事 (Đệ nhị thập tam hồi) Lại sai người khắc lên đá (những bài vịnh) ở vườn Đại Quan, để ghi nhớ cuộc chơi phong nhã hiếm có xưa nay.
8. (Động) Buộc, siết, bó. ◎Như: lặc khẩn 勒緊 buộc chặt, lặc tử 勒死 bóp hoặc thắt cổ cho nghẹt thở đến chết.
9.(Danh) Thớ, vằn đá nứt nẻ.
10.(Động) Đá nứt ra. ◇Chu Lễ 周禮: Thạch hữu thì dĩ lặc, thủy hữu thì dĩ ngưng 石有時以泐, 水有時以凝 (Đông quan khảo công kí 冬官考工記) Đá có khi nứt ra, nước có khi đông lại.
11.(Động) Khắc. ◎Như: lặc thạch 泐石 khắc đá.
12.(Động) Viết (thường dùng cho viết thư từ). ◎Như: thủ lặc 手泐 thư đích thân viết (dụng ngữ ghi ở cuối thư theo lối xưa).
13.(Danh) Xương sườn. Mỗi sườn có 6 cái xương, hai bên có 12 cái xương, hai cái dưới cùng mềm nhũn không dính với xương ngực gọi là phù lặc cốt 浮肋骨 xương sườn cụt.
14.§ Ghi chú: Sự gì không có giá trị lắm, hoặc không có ý vị sâu xa, gọi là kê lặc 雞肋 xương sườn gà (ăn không ngon lắm mà bỏ thì tiếc). Cũng viết là 鷄肋. Theo điển tích: Khi thấy đánh Hán Trung không được, Tào Tháo (155-220) ra lệnh kê lặc 雞肋 (xương sườn gà) cho quân chuẩn bị rút về. Thâm ý của Tào Tháo là, Hán Trung cũng như cái xương sườn gà, bỏ thì tiếc, mà ăn cũng không có gì ngon.

[phale]

Phù du là thuần Việt hay hán Việt nhỉ?

[VỀ MIỀN TRUNG]

Phù du:
(dt. ) Sâu bọ nhỏ, có cánh bay được, sống ở dưới nước thời gian rất ngắn.
(tt) Ngắn ngủi (cuộc đời)...
Ví dụ:
- Cảnh phù du trông thấy mà đau (Cung oán ngâm khúc).
- Đời phù du có nghĩa gì, khi lợi danh đã tan thành tro...(bài hát)
- Xưa phù du mà nay đã phù sa (Chế Lan Viên)
=> phù du là từ thuần Việt

[phale]

Nguyên văn bởi VỀ MIỀN TRUNG

Phù du:
(dt. ) Sâu bọ nhỏ, có cánh bay được, sống ở dưới nước thời gian rất ngắn.
(tt) Ngắn ngủi (cuộc đời)...
Ví dụ:
- Cảnh phù du trông thấy mà đau (Cung oán ngâm khúc).
- Đời phù du có nghĩa gì, khi lợi danh đã tan thành tro...(bài hát)
- Xưa phù du mà nay đã phù sa (Chế Lan Viên)
=> phù du là từ thuần Việt

23 thấy con Phù du này chưa nhỉ?
Nó sống dưới nước à?

[VỀ MIỀN TRUNG]

Khi gần chết nó bay lên, bay về phía mặt trời hoặc các bóng đèn rồi chết.

[phale]

Nguyên văn bởi VỀ MIỀN TRUNG

Khi gần chết nó bay lên, bay về phía mặt trời hoặc các bóng đèn rồi chết.

Giống con thiêu thân à 23?
PL search trên mạng ra hình này:

[phale]

PL kiếm cái này trên mạng, không biết đúng không nữa...

Con phù du

_ Trước tiên nó có 1 thân hình mỏng manh, đôi mắt to nhưng vô thần. Hai đôi cánh mỏng tang dùng để giữ thăng bằng chứ không thể bay xa, nó bay chủ yếu nhờ gió và phe phẩy đôi cánh qua lại. Những cái chân để bám là chính chứ không phải di chuyển nhiều. (di chuyển được chút ít thôi)

_ Và để tới được hình dáng cuối cùng đó nó phải trải qua 23 lần lột xác, và khi tới được dáng vẻ yêu kiều cuối cùng thì nó chỉ tồn tại được 1 ngày, thậm chí vài giờ rùi chít. Con đực chít ngay sau khi giao phối, con cái chít ngay sau khi đẻ trứng xuống nước.

Cái trứng lênh đênh trên mặt nước khoảng 10 ngày, nở ra 1 ấu trùng nhỏ xíu, chìm nổi dưới nước tới 2,3 năm. 1 ngày mùa xuân nó rời khỏi nước thành á trùng, đậu trên cây bụi, rùi trở thành một con phù du sau khi trải qua 23 lần lột xác, lộng lẫy để rùi chỉ trong phút chốc sớm nở tối tàn.

[tranquang]

"Phù du" là từ thuần Hán chứ nhỉ...

• Phù: nổi trên mặt nước.
• Du: đi thụ động, không mục đích, không động cơ.