NguyetVien


Trở lại   Nguyệt Viên > Vườn Thơ > Thơ Sưu Tầm
Nạp lại trang này Mỗi ngày mỗi bài thơ PL thích...

Thông Báo
Hướng dẫn cách đăng kư nick tham gia Nguyệt Viên
Cuộc thi thơ Đường Luật "T́nh yêu 2020""
Lời cảm ơn và h́nh ảnh của chuyến đi "Thương về Miền Trung 2010"

Trả lời
 
Công cụ bài viết Kiểu hiển thị
  #11  
Cũ 21-03-11, 09:52 AM
Avatar của Vịt Anh
Vịt Anh Vịt Anh đang ẩn
Member
 
Tham gia ngày: Dec 2010
Bài gửi: 1.095
Thanks: 3.057
Thanked 4.921 Times in 1.097 Posts
Mặc định

CÂY NGẢI ĐĂNG


Но сжала рот упрямо я,
замкнула все слова.
Полынь, полынь, трава моя,
цвела моя трава.

Все не могли проститься мы,
все утаили мы.
Ты взял платок мой ситцевый,
сорвал кусок каймы...

Зачем платок мой порванный,
что сделал ты с каймой?..
Зачем мне сердце торное
от поступи земной?..

Зачем мне милые слова
от нелюбых - чужих?..
Полынь, полынь, моя трава,
на всех путях лежит...


CÂY NGẢI ĐẮNG
Olga Berggoltz
Dịch:THụy Anh



Rồi tôi vẫn nghiến răng bướng bỉnh
Ngẩng cao đầu khép chặt ḷng đau
Hoa ơi hoa, hoa nở v́ đâu
Hoa ngải đắng của t́nh tôi yêu dấu?

Hai ta cùng giấu giếm lẫn nhau
Cố nuốt ngược vào tim lời từ giă
Cầm chiếc khăn hoa của tôi, vội vă
Anh xé mẩu khăn, nào biết có ư ǵ!

Làm ǵ nữa, anh ơi, chút t́nh si
Mẩu khăn ấy tả tơi anh c̣n giữ?
Làm ǵ nữa, tôi ơi, ḷng đă lỡ
Đường trần đi tim hằn dấu những bước chân

Chẳng làm ǵ nữa đâu lời âu yếm vô ngần
Của người dưng hay người tôi thương mến
Muôn nẻo quanh tôi loài cỏ hoa quyến luyến
Ngải đắng ơi, hoa ngải đắng t́nh tôi!
Signature: Anh gánh t́nh yêu trên cái lưng cong
Một ngày chợt nhận ra ḿnh đă là thằng gù từ lúc nào không biết
Thằng gù nhà thờ Đức Bà c̣n có Esmeralda để yêu da diết
Anh yêu em ôm cái lưng gù
Trả lời với trích dẫn
The Following 3 Users Say Thank You to Vịt Anh For This Useful Post:
CM4Q (22-03-11), hoatigon208410 (21-03-11), phale (21-03-11)
  #12  
Cũ 21-03-11, 05:27 PM
MoonRiver MoonRiver đang ẩn
 
Tham gia ngày: Apr 2010
Bài gửi: 2.274
Thanks: 2.051
Thanked 10.302 Times in 2.200 Posts
Mặc định

Quote:
Nguyên văn bởi Vịt Anh Xem bài viết
CÂY NGẢI ĐĂNG


Но сжала рот упрямо я,
замкнула все слова.
Полынь, полынь, трава моя,
цвела моя трава.

Все не могли проститься мы,
все утаили мы.
Ты взял платок мой ситцевый,
сорвал кусок каймы...

Зачем платок мой порванный,
что сделал ты с каймой?..
Зачем мне сердце торное
от поступи земной?..

Зачем мне милые слова
от нелюбых - чужих?..
Полынь, полынь, моя трава,
на всех путях лежит...


CÂY NGẢI ĐẮNG
Olga Berggoltz
Dịch:THụy Anh



Rồi tôi vẫn nghiến răng bướng bỉnh
Ngẩng cao đầu khép chặt ḷng đau
Hoa ơi hoa, hoa nở v́ đâu
Hoa ngải đắng của t́nh tôi yêu dấu?

Hai ta cùng giấu giếm lẫn nhau
Cố nuốt ngược vào tim lời từ giă
Cầm chiếc khăn hoa của tôi, vội vă
Anh xé mẩu khăn, nào biết có ư ǵ!

Làm ǵ nữa, anh ơi, chút t́nh si
Mẩu khăn ấy tả tơi anh c̣n giữ?
Làm ǵ nữa, tôi ơi, ḷng đă lỡ
Đường trần đi tim hằn dấu những bước chân

Chẳng làm ǵ nữa đâu lời âu yếm vô ngần
Của người dưng hay người tôi thương mến
Muôn nẻo quanh tôi loài cỏ hoa quyến luyến
Ngải đắng ơi, hoa ngải đắng t́nh tôi!
Bài ni phải nói là cảm tác mới đúng.
Signature:

Trả lời với trích dẫn
The Following 3 Users Say Thank You to MoonRiver For This Useful Post:
CM4Q (22-03-11), hoatigon208410 (21-03-11), Vịt Anh (22-03-11)
  #13  
Cũ 22-03-11, 08:17 AM
Avatar của Vịt Anh
Vịt Anh Vịt Anh đang ẩn
Member
 
Tham gia ngày: Dec 2010
Bài gửi: 1.095
Thanks: 3.057
Thanked 4.921 Times in 1.097 Posts
Mặc định

Quote:
Nguyên văn bởi MoonRiver Xem bài viết
Bài ni phải nói là cảm tác mới đúng.
Nhưng tôi bướng bỉnh ngậm miệng
Không cho từ nào thoát ra.
Ngải cứu, ngải cứu của tôi,
Ngải cứu của tôi nở hoa.

Ta vẫn không thể chia tay
Mọi điều giấu không nói hết
Anh lấy khăn tay của tôi
Xé rách một mảng đường viền

Khăn tay của tôi đă rách
đường viền có tội t́nh chi?...
Con tim mỏi v́ đi măi
Tôi c̣n cần đến làm ǵ…

Tôi cần ǵ lời yêu quư
Của người xa lạ t́nh cờ
Ngải cứu, ngải cứu của tôi
Nằm trên mọi nẻo đường chờ…



Rồi em mím môi bướng bỉnh
ḱm lời chẳng nói chẳng rằng
Vạt cỏ của em, ngải đắng,
nở bừng sắc hoa bên đời

Hai ta quá chừng mệt mỏi,
mà sao chẳng thể chia xa
Anh cầm lấy chiếc khăn hoa,
xé tan đường viền chẳng tiếc…

Chiếc khăn của em đă rách
Anh làm ǵ với nó rồi?...
Sao làm tim em bằng lặng,
đối nhân xử thế trần gian?...

Cần ǵlời yêu nồng nàn,
của người hết t́nh - xa lạ?
Ngải đắng của em, vạt cỏ,
nằm trên khắp các nẻo đường…



Em chỉ biết ba bản dịch thôi.Thích nhất bản của chị Thụy Anh.Anh nói cảm tác th́ khổ thân người dịch quá
Signature: Anh gánh t́nh yêu trên cái lưng cong
Một ngày chợt nhận ra ḿnh đă là thằng gù từ lúc nào không biết
Thằng gù nhà thờ Đức Bà c̣n có Esmeralda để yêu da diết
Anh yêu em ôm cái lưng gù
Trả lời với trích dẫn
The Following 2 Users Say Thank You to Vịt Anh For This Useful Post:
CM4Q (22-03-11), hoatigon208410 (22-03-11)
  #14  
Cũ 22-03-11, 09:28 AM
MoonRiver MoonRiver đang ẩn
 
Tham gia ngày: Apr 2010
Bài gửi: 2.274
Thanks: 2.051
Thanked 10.302 Times in 2.200 Posts
Mặc định

Quote:
Nguyên văn bởi Vịt Anh Xem bài viết
Nhưng tôi bướng bỉnh ngậm miệng
Không cho từ nào thoát ra.
Ngải cứu, ngải cứu của tôi,
Ngải cứu của tôi nở hoa.

Ta vẫn không thể chia tay
Mọi điều giấu không nói hết
Anh lấy khăn tay của tôi
Xé rách một mảng đường viền

Khăn tay của tôi đă rách
đường viền có tội t́nh chi?...
Con tim mỏi v́ đi măi
Tôi c̣n cần đến làm ǵ…

Tôi cần ǵ lời yêu quư
Của người xa lạ t́nh cờ
Ngải cứu, ngải cứu của tôi
Nằm trên mọi nẻo đường chờ…


Em chỉ biết ba bản dịch thôi.Thích nhất bản của chị Thụy Anh.Anh nói cảm tác th́ khổ thân người dịch quá
Bài này th́ sát với nghĩa nhất nà. Dịch phải bám sát với nội dung từ ngữ chứ phóng tác như vậy th́ sao có thể nói là dịch?
Signature:

Trả lời với trích dẫn
The Following 4 Users Say Thank You to MoonRiver For This Useful Post:
CM4Q (22-03-11), hoatigon208410 (22-03-11), phale (22-03-11), Vịt Anh (22-03-11)
  #15  
Cũ 22-03-11, 11:32 AM
Avatar của Vịt Anh
Vịt Anh Vịt Anh đang ẩn
Member
 
Tham gia ngày: Dec 2010
Bài gửi: 1.095
Thanks: 3.057
Thanked 4.921 Times in 1.097 Posts
Mặc định

Anh ui,dịch sát nghĩa từng câu chữ th́ nó không c̣n thơ nữa.Bài dịch ngoài sát nghĩa c̣n phải sát cái thần của tác giả.Đọc bài anh nói sát nghĩa,chắc chắn có người thốt lên,tưởng Olga Berggoltz là ǵ,hóa ra chẳng hơn cu Vịt là bao

Làm thơ hay khó,dịch thơ hay lại khó gấp bội
Signature: Anh gánh t́nh yêu trên cái lưng cong
Một ngày chợt nhận ra ḿnh đă là thằng gù từ lúc nào không biết
Thằng gù nhà thờ Đức Bà c̣n có Esmeralda để yêu da diết
Anh yêu em ôm cái lưng gù
Trả lời với trích dẫn
The Following 3 Users Say Thank You to Vịt Anh For This Useful Post:
CM4Q (25-03-11), hoatigon208410 (22-03-11), phale (22-03-11)
  #16  
Cũ 22-03-11, 11:36 AM
phale phale đang ẩn
CM Nhị Thập Nhị Nguyên
 
Tham gia ngày: Apr 2010
Bài gửi: 24.804
Thanks: 45.829
Thanked 83.829 Times in 21.719 Posts
Mặc định

Hơ, Moon biết tiếng Nga à?
Trả lời với trích dẫn
The Following 3 Users Say Thank You to phale For This Useful Post:
CM4Q (25-03-11), hoatigon208410 (22-03-11), Vịt Anh (22-03-11)
  #17  
Cũ 22-03-11, 11:37 AM
phale phale đang ẩn
CM Nhị Thập Nhị Nguyên
 
Tham gia ngày: Apr 2010
Bài gửi: 24.804
Thanks: 45.829
Thanked 83.829 Times in 21.719 Posts
Mặc định

Quote:
Nguyên văn bởi MoonRiver Xem bài viết
Bài này th́ sát với nghĩa nhất nà. Dịch phải bám sát với nội dung từ ngữ chứ phóng tác như vậy th́ sao có thể nói là dịch?
Quote:
Nguyên văn bởi Vịt Anh Xem bài viết
Anh ui,dịch sát nghĩa từng câu chữ th́ nó không c̣n thơ nữa.Bài dịch ngoài sát nghĩa c̣n phải sát cái thần của tác giả.Đọc bài anh nói sát nghĩa,chắc chắn có người thốt lên,tưởng Olga Berggoltz là ǵ,hóa ra chẳng hơn cu Vịt là bao

Làm thơ hay khó,dịch thơ hay lại khó gấp bội

Thường th́ người ta ghi:

1. Dịch nghĩa: Chuyển từ thành từ
2. Dịch thơ: Chuyển ư thành thơ
Trả lời với trích dẫn
The Following 3 Users Say Thank You to phale For This Useful Post:
CM4Q (25-03-11), hoatigon208410 (22-03-11), Vịt Anh (22-03-11)
  #18  
Cũ 22-03-11, 11:46 AM
Avatar của Vịt Anh
Vịt Anh Vịt Anh đang ẩn
Member
 
Tham gia ngày: Dec 2010
Bài gửi: 1.095
Thanks: 3.057
Thanked 4.921 Times in 1.097 Posts
Mặc định

Thêm một bài dịch thơ Olga Berggoltz rất nổi tiếng của Bằng Việt nha



Бабье лето
Mùa hè rớt (Người dịch: Bằng Việt)


Есть время природы особого света,
неяркого солнца, нежнейшего зноя.
Оно называется
бабье лето
и в прелести спорит с самою весною.

Уже на лицо осторожно садится
летучая, легкая паутина...
Как звонко поют запоздалые птицы!
Как пышно и грозно пылают куртины!

Давно отгремели могучие ливни,
все отдано тихой и темною нивой...
Все чаще от взгляда бываю счастливой,
все реже и горше бываю ревнивой.

О мудрость щедрейшего бабьего лета,
с отрадой тебя принимаю... И все же,
любовь моя, где ты, аукнемся, где ты?
А рощи безмолвны, а звезды все строже...

Вот видишь—проходит пора звездопада,
и, кажется, время навек разлучаться...
...А я лишь теперь понимаю, как надо
любить, и жалеть, и прощать, и прощаться.



Có một mùa trong ánh sáng diệu kỳ,
Cái nóng êm ru, màu trời không chói,
Mùa hè rớt - cho những người yếu đuối,
Cứ ngỡ ngàng như mới bắt đầu xuân!

Trên má, mơ hồ tơ nhện bay giăng,
Khe khẽ như không, nhẹ nhàng, phơ phất,
Lanh lảnh bầy chim bay đi muộn nhất,
Hoa cuối mùa sặc sỡ đến lo âu!

Những trận mưa rào đă tắt từ lâu,
Tất cả thấm trong cánh đồng lặng sẫm...
Hạnh phúc - hiếm hơn khoé nh́n say đắm
Ghen tuông - dù chua chát cũng thưa hơn!

Ôi cái mùa đại lượng rất thân thương,
Ta tiếp nhận, v́ ngươi sâu sắc quá!
Nhưng ta nhớ, trời ơi, ta vẫn nhớ,
T́nh yêu đâu?... Rừng lặng, bóng sao im.

Sao ơi sao, sao sắp rụng vào đêm,
Ta biết lắm, thời gian đang vĩnh biệt...
Nhưng chỉ măi bây giờ, ta mới biết
Yêu thương, ngậm ngùi, tha thứ, chia tay


Và đây là tranh căi


Người dịch có thể thay đổi đôi chút khiến bài thơ vẫn ư nghĩa mà hay và hợp lư hơn khi đến với bạn đọc với một nền văn hóa khác, nhất là người dịch ấy lại là nhà thơ.
Ở đây tôi chỉ băn khoăn một câu, đúng hơn là một từ của Bằng Việt:
"Hạnh phúc ít hơn mắt nh́n say đắm"
Theo thiển ư của tôi, câu này dịch chưa đúng nghĩa. Bởi là người đă được chứng kiến cái mùa dễ thương này, tôi hiểu Olga muốn nói "Все чаще от взгляда бываю счастливой, все реже и горше бываю ревнивой." rằng cái mùa độ lượng này khiến cô gái dễ cảm thấy hạnh phúc hơn dù chỉ bởi một cái nh́n, ghen tuông th́ cay đắng, kinh khủng hơn nhưng lại thưa thớt hơn.
Liệu có thể dịch thế này chăng để khỏi làm hỏng tổng thể bài thơ:
"Vui sướng nhiều hơn bởi ánh nh́n say đắm
Ghen tuông dù chua chát cũng thưa hơn"
Hoặc:
"Hạnh phúc nhiều hơn trong ánh nh́n say đắm"...(Hoa Xuyên Tuyết)


Nguồn :

http://www.thivien.net/viewpoem.php?ID=64
Signature: Anh gánh t́nh yêu trên cái lưng cong
Một ngày chợt nhận ra ḿnh đă là thằng gù từ lúc nào không biết
Thằng gù nhà thờ Đức Bà c̣n có Esmeralda để yêu da diết
Anh yêu em ôm cái lưng gù

Lần sửa cuối bởi Vịt Anh; 22-03-11 lúc 11:54 AM
Trả lời với trích dẫn
The Following 3 Users Say Thank You to Vịt Anh For This Useful Post:
CM4Q (25-03-11), hoatigon208410 (22-03-11), phale (22-03-11)
  #19  
Cũ 22-03-11, 01:37 PM
MoonRiver MoonRiver đang ẩn
 
Tham gia ngày: Apr 2010
Bài gửi: 2.274
Thanks: 2.051
Thanked 10.302 Times in 2.200 Posts
Mặc định

Quote:
Nguyên văn bởi Vịt Anh Xem bài viết
Thêm một bài dịch thơ Olga Berggoltz rất nổi tiếng của Bằng Việt nha

Và đây là tranh căi


Người dịch có thể thay đổi đôi chút khiến bài thơ vẫn ư nghĩa mà hay và hợp lư hơn khi đến với bạn đọc với một nền văn hóa khác, nhất là người dịch ấy lại là nhà thơ.
Ở đây tôi chỉ băn khoăn một câu, đúng hơn là một từ của Bằng Việt:
"Hạnh phúc ít hơn mắt nh́n say đắm"
Theo thiển ư của tôi, câu này dịch chưa đúng nghĩa. Bởi là người đă được chứng kiến cái mùa dễ thương này, tôi hiểu Olga muốn nói "Все чаще от взгляда бываю счастливой, все реже и горше бываю ревнивой." rằng cái mùa độ lượng này khiến cô gái dễ cảm thấy hạnh phúc hơn dù chỉ bởi một cái nh́n, ghen tuông th́ cay đắng, kinh khủng hơn nhưng lại thưa thớt hơn.
Liệu có thể dịch thế này chăng để khỏi làm hỏng tổng thể bài thơ:
"Vui sướng nhiều hơn bởi ánh nh́n say đắm
Ghen tuông dù chua chát cũng thưa hơn"
Hoặc:
"Hạnh phúc nhiều hơn trong ánh nh́n say đắm"...(Hoa Xuyên Tuyết)


Nguồn :

http://www.thivien.net/viewpoem.php?ID=64

Dù sao trong thi ca th́ từ "hạnh phúc" vẫn ư nghĩa hơn "vui sướng".
Ít ra cũng nên nghĩ tới bối cảnh của bài thơ, bài này tả về mùa hè (tất nhiên rồi ) nhưng là đầu hè, vạn vật như thức tỉnh sau một giấc ngủ đông dài mang đầy sức sống mănh liệt, vươn lên.
"Как звонко поют запоздалые птицы! Как пышно и грозно пылают куртины! "
Theo Mun th́ cảm thấy ư tác giả muốn nhờ hành ảnh tiếng chim hót véo von, cao chất ngất cũng không thể dập tắt được sức sống của cây cỏ đầu mùa, nó c̣n đẹp hơn bất kể những ca từ nào. Tuy rằng ở dưới đất nhưng tiếng chim hót trên cao cũng so bằng.

Và từ đó....
"Все чаще от взгляда бываю счастливой,
все реже и горше бываю ревнивой. "


Th́ đúng như ư của Hoa xuyên tuyết đă nói ở trên.

Hề hề, tự dưng hôm nay miên man ghê.
Signature:

Trả lời với trích dẫn
The Following 5 Users Say Thank You to MoonRiver For This Useful Post:
Bụi đường (22-03-11), CM4Q (25-03-11), hoatigon208410 (22-03-11), phale (24-03-11), Vịt Anh (22-03-11)
  #20  
Cũ 24-03-11, 10:22 AM
Avatar của Vịt Anh
Vịt Anh Vịt Anh đang ẩn
Member
 
Tham gia ngày: Dec 2010
Bài gửi: 1.095
Thanks: 3.057
Thanked 4.921 Times in 1.097 Posts
Mặc định

Листопад
Olga Berggoltz



Осенью в Москве на бульварах
вывешивают дощечки с надписью
"Осторожно, листопад!"

Осень, осень! Над Москвою
Журавли, туман и дым.
Златосумрачной листвою
Загораются сады.
И дощечки на бульварах
всем прохожим говорят,
одиночкам или парам:
"Осторожно, листопад!"

О, как сердцу одиноко
в переулочке чужом!
Вечер бродит мимо окон,
вздрагивая под дождем.
Для кого же здесь одна я,
кто мне дорог, кто мне рад?
Почему припоминаю:
"Осторожно, листопад"?

Ничего не нужно было,-
значит, нечего терять:
даже близким, даже милым,
даже другом не назвать.
Почему же мне тоскливо,
что прощаемся навек,
Невеселый, несчастливый,
одинокий человек?

Что усмешки, что небрежность?
Перетерпишь, переждешь...
Нет - всего страшнее нежность
на прощание, как дождь.
Темный ливень, теплый ливень
весь - сверкание и дрожь!
Будь веселым, будь счастливым
на прощание, как дождь.

...Я одна пойду к вокзалу,
провожатым откажу.
Я не все тебе сказала,
но теперь уж не скажу.
Переулок полон ночью,
а дощечки говорят
проходящим одиночкам:
"Осторожно, листопад"...




Mùa lá rụng

Người dịch:Bằng Việt


Mùa thu ở Mátxcơva
người ta thường treo những tấm biển trên các đại lộ,
với ḍng chữ: "Tránh đừng động vào cây, mùa lá rụng"


Những đàn sếu bay qua. Sương mù và khói toả.
Matxcơva lại đă thu rồi!
Bao khu vườn như lửa chói ngời,
Ṿm lá sẫm ánh vàng lên rực rỡ
Những tấm biển treo dọc đại lộ
Nhắc ai đi ngang dù đầy đủ lứa đôi
Nhắc cả những ai cô độc trong đời:
"Tránh đừng động vào cây, mùa lá rụng!"

Ôi trái tim, trái tim của một ḿnh tôi
Đập hồi hộp giữa phố hè xa lạ
Buổi chiều kéo lang thang mưa giá
Khẽ rung lên bên khung cửa sáng đèn
Ở đây tôi cần ai khi xuôi ngược một ḿnh?
Tôi có thể yêu ai? Ai làm tôi vui sướng?
"Tránh đừng động vào cây, mùa lá rụng"
Nhắc suốt đường cũng chỉ bấy nhiêu thôi!

Nếu không có ǵ ao ước nữa trong tôi
Th́ có nghĩa chẳng c̣n ǵ để mất
Anh từng ở đây, từng là người thân nhất
Sao phút này làm người bạn cũng không?
Tôi chẳng hiểu sao cứ ngùi ngẫm trong ḷng
Rằng sẽ phải xa anh vĩnh viễn
Anh - con người không vui, con người bất hạnh
Con người đi cô độc quá trong đời
Thiếu cẩn trọng chăng? Hay chỉ đáng nực cười?
Thôi, hăy biết kiên tâm, mọi điều đều phải đợi

Dịu dàng quá, dịu dàng không chịu nổi
Mưa thầm th́ rơi măi lúc chia ly
Mưa tối rầm nhưng ấm áp nhường kia
Mưa run rẩy trong ánh trời chớp loá...
Anh hăy cố vui lên dù con đường hai ngả
T́m hạnh phúc b́nh yên trong ấm áp cơn mưa!...

Tôi ra ga, ḷng lặng lẽ như xưa
Một ḿnh với ḿnh thôi, chẳng cần ai tiễn biệt
Tôi không biết nói cùng anh đến hết
Nhưng bây giờ c̣n phải nói ǵ thêm!
Cái ngơ nhỏ con đă tràn ngập màu đêm
Những tấm biển dọc đường càng thấy trống:
"Tránh đừng động vào cây,
mùa lá rụng..."
Signature: Anh gánh t́nh yêu trên cái lưng cong
Một ngày chợt nhận ra ḿnh đă là thằng gù từ lúc nào không biết
Thằng gù nhà thờ Đức Bà c̣n có Esmeralda để yêu da diết
Anh yêu em ôm cái lưng gù
Trả lời với trích dẫn
The Following 2 Users Say Thank You to Vịt Anh For This Useful Post:
CM4Q (25-03-11), phale (24-03-11)
Trả lời


Quyền viết bài
Bạn không thể gửi chủ đề mới
Bạn không thể gửi trả lời
Bạn không thể gửi file đính kèm
Bạn không thể sửa bài viết của ḿnh

BB code đang Mở
Mặt cười đang Mở
[IMG] đang Mở
HTML đang Tắt

Chuyển đến


Múi giờ GMT +7. Hiện tại là 08:16 PM

© 2007 - 3.8.7 - BQT không chịu bất cứ trách nhiệm nào từ bài viết của thành viên.